است، ^۱ فقيه و محدثى بزرگ به شمار مى آمده و با سفراى حضرت ولى عصر عليه السلام معاصر بوده و كتاب خود را در بغداد كه نواب آن حضرت عز و جل در آن جا ساكن بوده اند، تدوين كرده است. از طرفى وى به زمان ائمه عليهم السلام نزديك بوده و تعداد زيادى از راويانى كه از ايشان نقل حديث مى كرده اند مانند محمد بن حسن صفار و ابراهيم بن نصير را بلاواسطه درك كرده است. ^۲
شيخ كلينى با استفاده از اصول و مصنفاتى كه در اختيار داشته، كتاب كافى را تدوين نمود كه داراى 30 كتاب است. شيخ طوسى از اين كتاب در فهرست خود نام برده و تمامى كتاب هاى آن را احصاء نموده است. ولى در بعضى موارد ترتيب كتاب كافى در فهرست شيخ طوسى با ترتيب نسخه چاپى آن تفاوت دارد. ^۳ كتاب الكافى در 8 مجلد طبع گرديده كه دو مجلد اول آن درباره عقايد، دعاء و فضائل قرآن است كه از آن به عنوان اصول كافى ياد مى شود. مجلد سوم تا هفتم اين كتاب درباره فروع و احكام عملى است و مجلد هشتم آن كتاب روضه نام دارد، كه درباره سيره و تاريخ است، كه عناوين و تعداد ابواب و احاديث اين كتاب در ذيل ياد مى شود.
مجلد اول داراى 4 كتاب به انضمام يك خطبه در آغاز آن، آورده شده است.
1. كتاب عقل و جهل (34 حديث)؛ 2. كتاب فضل العلم داراى 23 باب (176 حديث)؛ 3. كتاب توحيد مشتمل بر 36 باب (212 حديث)؛ 4. كتاب الحجة داراى 110 باب و ابواب تاريخ داراى 20 باب (مجموعا 1015 حديث) كه مجموع احاديث اين مجلد 1437 حديث مى باشد.
مجلد دوم مشتمل بر 4 كتاب به شرح ذيل است:
1. كتاب الايمان و الكفر داراى 220 باب (1609 حديث)
2. كتاب الدعاء داراى 60 باب (204 حديث)