مجلسى، محمد نصير بن عبداللّه (برادرزاده علّامه مجلسى)

79 . حاشية الكافى

سيد عبد العزيز طباطبايى در تعليقه بر الذريعة از اين كتاب نام برده است .

[تعليقه سيد عبد العزيز طباطبايى بر الذريعة ، ج 17، ص 245]

مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (م 1110 ق)

80 . حاشية اصول الكافى (حواشى على اصول الكافى)

شيخ آقا بزرگ تهرانى مى گويد : نسخه اى از اصول الكافى نزد من موجود است و در آن حواشى علّامه مجلسى را پير محمد مقيم بن پير نور الدين اصفهانى (از شاگردان و مجازين از علّامه مجلسى) نوشته و نزد علّامه مجلسى آن را قرائت نموده و علامت بلاغ به خط علّامه مجلسى در آن زياد است؛ از جمله در پهلوى نام كاتب است . تاريخ برخى از اجزاى كتاب سال 1091 ق، است . حواشى از اول تا به آخر كتاب و رمز آن (م . ق . ر) مد ظله العالى يا دام اللّه ظله العالى است . در حواشى اين نسخه از برخى ديگر از دانشمندان، از جمله سيد شبر بن محمد بن ثنوان حواشى ديده مى شود .

[الذريعة ، ج 6 ، ص 181، ش 990]

81 . حاشية على فروع الكافى

نسخه اى از كتاب الكافى، قسمت فروع از صوم تا معيشت به خط زين العابدين بن حاج محمد دارابى موجود است كه علّامه مجلسى آن را مقابله و تصحيح كرده و از ابتدا تا انتها بر آن حواشى به خط خود نوشته است .
نسخه هاى خطى : مدرسه فيضيه، شماره 1125 .

[فيضيه، ص 215]

82 . مرآة العقول في شرح اخبار آل الرسول

تصحيح و تحقيق : سيد هاشم رسولى محلاتى، سيد جعفر حسينى
تهران : دار الكتب الاسلامية ـ كتابخانه ولى عصر (عج)، 1353 تا 1369 ش، 26 ج + 2ج مقدمه، وزيرى .
اين كتاب، شرح اصول و فروع و روضه الكافى است . از اين كتاب، مقام علمى و احاطه و تتبع علّامه مجلسى معلوم مى شود . محقق تهرانى مى گويد : شرح لطيف و مفيدى است، بلكه بهترين شروح الكافى در يكصد هزار بيت است كه در دوازده مجلد تأليف شده و در سال 1321 ق، ميرزا احمد خان مشير السلطنه آن را در چهار مجلد به چاپ رسانيد .
علّامه مجلسى اين شرح را سال 1076 ق، شروع نمود و تا پايان عمر به اين كار مشغول بود و با اين حال، اين شرح ناتمام ماند . بنا بر آنچه مير محمد صالح خاتون آبادى در حدائق المقربين مى نويسد، يكى از وصاياى علّامه مجلسى به او، تمام كردن اين شرح بود و خاتون آبادى در كتاب نام برده مى نويسد : اكنون بر حسب وصيت ايشان بدين كار مشغولم . آنچه علّامه مجلسى شرح ننموده، عبارت است از نصف كتاب الدعاء و كتاب العشرة از اصول و كتاب الزكاة والخمس و نصف الصلاة از فروع . علّامه مجلسى در اين شرح، توجه كامل به اصول داشته و آن را بيشتر از فروع شرح داده است .
سيد عبد اللّه سبط جزايرى مى نويسد : سيد نعمت اللّه جزايرى چون شرح التهذيب خود را به مجلسى نشان داد، علّامه مجلسى فرمود : هذه بضاعتنا ردّت الينا .
علّامه مجلسى خود در اول شرح اصول الكافى مى نويسد : من [شرح كتب اربعه را] از كتاب الكافى شروع نمودم، زيرا اين كتاب جامع ترين اصول و بهترين مؤلفات فرقه ناجى و بزرگ ترين آنهاست . و در پايان جلد دوم مى نويسد : من قبل از اين تعليقات بر الكافى نوشته بودم . چون ديدم ديگران آنها را گرفته و در كتاب هاى خود گنجانيده و از خود وانمود ساختند، اين بود كه چيزهايى بر آنها افزودم و اين دفتر را در ربيع الثانى 1100 ق، پرداختم . تاريخ اتمام روضه، شب جمعه 8 رجب 106ق، است .
اين كتاب در بيست و شش جلد به چاپ رسيده و علّامه مرتضى عسكرى مقدمه اى در دو جلد بر آن افزوده است (زندگى نامه علّامه مجلسى، ج 2، ص 204 ـ 206) .
نسخه هاى خطى : نسخه هاى متعددى از اين كتاب در فهرست هاى خطى معرفى شده كه بدين شرح است .