25
گفتگو ها و گفتارها درباره کليني و الکافي

عصر خودش را مى دانسته است . وى عالم به زمان بوده و تأليف كتاب ، در واقع پاسخى بوده به نيازهاى جدّى فرهنگىِ معاصر آن دوران . دوران تأليف كتاب شريف الكافى ، از يك سو مواجه بوده با سيطره كلامى معتزله بر بغداد و از سوى ديگر ، شيوع تصوّف و عرفان در اين نقطه . لذا مرحوم كلينى در الكافى ، توجّه ويژه اى به اين دو مسئله داشته است . شروع كتاب الكافى با موضوع عقل و جهل ، اشاره به همين پاسخگويى به نياز اوّل (نياز كلامى) است ، همان طور كه مقام معظّم رهبرى هم در ديدارى كه ستاد برگزار كننده اين كنگره با ايشان داشتند ، اين نكته را مطرح فرمودند .
اين شخصيت عظيم علمى ، تنها يك محدّث و عالِم شيعه نبوده است ؛ بلكه متكلّمى بوده كه با بيان كتاب عقل و جهل و كتاب هايى كه در ادامه آن در مسائل اعتقادى مطرح مى شود ، نشان مى دهد كه بر مسئله كلام ، تسلّط كامل داشته و تأليف «كتاب الحجّة» ، دقيقا براى پاسخگويى به مريد و مراد بازى هاى آن زمان و افرادى است كه به عنوان قطب و مرشد و امثال آنها در آن عصر مطرح بودند . به دليل جايگاهى كه كتاب شريف الكافى به طور عموم ، در فقه شيعه و در معارف اهل بيت عليهم السلام داشته، از ديرباز ، اين كتاب ، مورد توجّه علما و بزرگان و محدّثان و فقها بوده است .
تقريبا حدود ده سال قبل بود كه تعدادى از مراجع بزرگوار تقليد ، از من خواستند كه با توجّه به اين كه تصحيح كامل الكافى از عهده مؤسّسه اى مانند مؤسّسه علمى ـ فرهنگى دار الحديث ساخته است، اين كتاب ، كاملاً تصحيح بشود. ما در ابتدا تحقيقات مقدّماتى را انجام داديم، و از عدّه اى از بزرگان و مراجع ، از جمله مقام معظّم رهبرى ، نظرخواهى كرديم . ايشان هم رهنمودهاى خوبى دادند و در باره اسناد الكافى، حيلوله اى كه در اسناد هست، تعليقى كه در اسناد است و اين كه چه بايد كرد ، نكاتى را يادآور شدند كه در همين ملاقات اخير ـ كه خدمتشان بوديم و تعدادى از جلدهاى چاپ شده الكافى به شيوه جديد را خدمتشان ارائه كرديم ـ ، ايشان ملاحظه كردند كه آن رهنمودهايشان ، مورد توجّه قرار گرفته است .


گفتگو ها و گفتارها درباره کليني و الکافي
24

رئيس دفتر مقام معظّم رهبرى ـ كه ان شاء اللّه پيام معظّم رهبرى را قرائت خواهند كرد ـ ، تشكّر مضاعف دارم . از همه محقّقان و پژوهشگرانى كه تلاش علمى آنها زمينه ساز اين همايش باشكوه گرديد ، كمال سپاس را دارم .
مرحوم كلينى ـ رضوان اللّه تعالى عليه ـ حقّ بزرگى بر عالم تشيّع و بويژه حوزه هاى علميه دارد كه در واقع بايد گفت كه تاكنون ، قدر و منزلت اين شخصيت عظيم علمى ، شناخته نشده، و كار درخورِ شايسته اى براى تجليل از اين مرد عظيم تاريخ شيعه ، انجام نشده است . ايشان خصوصياتى دارند كه اين خصوصيات ، يا در ديگر محدّثان و عالمان شيعه وجود ندارد يا اگر هم هست ، در كلينى ، به صورت قوى ترى موجود است . يكى از ويژگى هاى موجود در اين شخصيت عظيم علمى و حديثىِ بى نظير اين است كه اين بزرگوار ، ميراثدار اهل بيت عليهم السلام در عصر غيبت صغرا بوده است . ايشان در دوران امامت امام حسن عسكرى عليه السلام در شهر رى و در همين نقطه اى كه بزرگواران حضور دارند، در روستايى به نام كُلين متولّد شده و دوران زندگى اش ، با زندگى چهار سفير و نائب خاص از نوّاب حضرت ولى عصر امام زمان ـ روحى و ارواح العالمين له الفداه ـ معاصر بوده است . بنا بر اين ايشان محدّث بزرگى است كه در عصر غيبت صغرا ، امكان ارتباط با امام عصر را داشته، هر چند كه ما دليل قاطعى بر اين ارتباط نداريم و با شمارى از بزرگان هم كه صحبت كرده ايم، آنها هم هنوز دليل محكمى براى اثبات وجود ارتباط كلينى با نوّاب اربعه و چگونگى اين ارتباط ندارند . آنها هم اطّلاع زيادى در اين زمينه نداشته اند ؛ ولى به طول مسلّم ، اين احتمال وجود دارد كه كلينى به صورت غير رسمى ، با نوّاب اربعه ارتباط داشته و حتّى من اين احتمال را به صورت جدّى مى دهم كه تأليف الكافى ـ اين كتاب شريف و بسيار مهم در عرصه معارف اهل بيت عليهم السلام ـ با اشاره امام عصر (عج) بوده است .
تأمّل دقيق در متن و محتواى كتاب الكافى نشان مى دهد كه شيخ كلينى ، افزون بر حسن سليقه و ذوق و ابتكارى كه در تأليف اين كتاب داشته، دقيقا نيازهاى فرهنگى

  • نام منبع :
    گفتگو ها و گفتارها درباره کليني و الکافي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 110544
صفحه از 422
پرینت  ارسال به