سخنرانى آية اللّه محمّد واعظ زاده خراسانى
بسم اللّه الرحمن الرحيم الحمد للّه رب العالمين...
نكته اى درباره «كتاب الحجّه»ى الكافى متوجّه شدم كه اين كتاب ، خلاصه و فشرده اى از كتاب بصائر الدرجات ، اثر محمّد بن حسن بن فرّوخ صفّار اشعرى است . اين دو اثر در روايات و در سندهاشان توافق عجيبى دارند . اگر در نظر بگيريم كه كلينى در سال 260 ق متولّد شده ، پس در زمان فوت محمّد بن حسن صفّار در سال 229 ق ، فردى سى ـ چهل ساله بوده است . محمّد بن حسن صفّار ، جزء مشايخ كلينى است . ترتيب ابواب كتاب الحجّة و كتاب بصائر الدرجات را كه مقايسه كنيم ، كاملاً اطمينان پيدا مى كنيم كه كلينى ، تحت تأثير او بوده است . منتهى كلينى ، همين طور كه از مقدّمه خودش هم معلوم است ، در همه ابواب فروع و اصول، خلاصه و انتخابى كرده است و كاملاً معلوم است كه تحت تأثير صفّار بوده است . آن كتاب هم از باب تعليم و تعلّم و فضيلت علم و فضائل علما شروع شده است . كلينى هم بعد از باب عقل و جهل، باب علم را شروع كرده و با دقّت كه نگاه مى كنيم ، مى بينيم احاديث هر دو كتاب ، همان احاديث است ، منتهى كلينى ، سندهاى ديگرى هم داشته كه به آن اضافه كرده است .
اين كه مى بينيد كلينى مى گويد : «عدّةٌ من أصحابنا عن محمّد بن الحسن» ، به طور حتم ، همين محمّد بن حسن صفّار است .