تبيين غوامض و بيان چالش ها

ملّا صالح، بسيار مى كوشد تا مفاهيم احاديث را از زواياى مختلف بررسى كند و اين تلاش، گاه در قالب بيان اقوال مختلف و گاه با طرح ايرادات فرضى، مطرح و نمود پيدا مى كند. در مواردى نيز به نظر مى رسد كه شارح، هم محلّ نزاع را مشخص نموده و هم قول حق را با برهان، يادآورى كرده و دلالت ها و مفاهيم احاديث را بيان كرده است. مثلاً در عبارت: «دوست هر كس، عقل، و دشمنش جهل است»، مى گويد:
انسان نبايد فرد جاهل را دوست، و فرد عاقل را دشمن قرار بدهد. وى در تبيين مفاهيم روايات، وجوه مختلفى را بيان كرده است، مثلاً در عبارت: «همچنان كه دانشمندان، به شما آن را آموختند» ، براى آن ، چهار وجه ذكر مى كند. در برخى موارد، افزون بر ذكر وجوه، به نقد و بررسى آنها نيز مى پردازد و در برخى ديگر، با عبارت «توضيح ذلك»، تفصيل بيشترى را بيان مى كند. شارح، در برخى موارد، به تطبيق حديث بر روزگار خود پرداخته است و براى بهتر جا افتادن مطالب، از ضرب المثل هاى رايج فارسى نيز استفاده كرده است، مانند: «دنيا و آخرت، همانند دو هوو هستند كه محبّت به يكى، باعث ضرر به ديگرى است» يا «زياده روى، موجب لغزش مى شود». از طرف ديگر، ايشان براى تأثير بيشتر، از شعر نيز استفاده كرده است و در تبيين مفاهيمى چون: «غنى و فقر» يا «اطاعت از حاكمان عادل، سبب عزّت است»، از اشعار عربى و گاهى فارسى، بهره مند شده است، مثلاً براى عفو و گذشت، اين بيت را بيان داشته است:
فعفوك فى الأيّام كالمسك فايحو صفحك فى الاسلام كالنجم زاهر
يكى ديگر از راه كارهاى ملّا صالح در پرداختن به مواضع چالش برانگيز، طرح ايرادهاى فرضى و پاسخ به آنهاست كه در برخى موارد، شبهات مطرح شده را طرح و جواب مى دهد. مثلاً شبهات مطرح شده درباره رؤيت خداوند و ديدگاه كلامى اى را كه در ميان مسلمانان است، همراه با پاسخ آنها بيان مى كند.