و. مباحث اخلاقى

اخلاق، از شعبه هاى حكمت عملى است و شارح، به اين حوزه، توجّه ويژه اى دارد و از آيات و احاديث براى بيان مقصود خود استفاده مى كند. درباره طرح مباحث اخلاقى اين شرح، نكات زير قابل توجّه است:

بيان منشأ و دسته بندى فضايل و رذايل

شارح، در شرح حديث جنود عقل و جهل، فضايل را به اتّفاق حكما، به چهار دسته تقسيم مى كند: حكمت، شجاعت، عفّت و عدالت. ايشان انسان را داراى سه قوّه: ناطقه، غضبيه و شهويه ـ كه متباين هم هستند ـ مى داند و در ادامه، نكات مفيدى را بيان مى كند.

عدالت در باب اخلاق

اسلام، دين اعتدال است و دستورهاى اخلاقى آن نيز داراى حد وسط است و عدل در مفهوم فردى آن، امر ميانه اى است. ملّا صالح، عدالت را در تمام امور، لازم مى داند.

تأثير علم و عمل بر يكديگر

ملّا صالح، در شرح خود، بر تأثير متقابل علم و عمل تأكيد مى كند. وى رذايل اخلاقى را بيمارى مُسرى مى داند و معتقد است كه هر رذيله اى ، منجر به رذيله ديگر مى گردد. در ادامه، وى به لغزشگاه هاى اخلاقى نيز توجّه مى كند و به تبيين آنها مى پردازد.