امام رضا علیه السلامفرمودند:
مَن لَم یَشکُرِ المُنعِمَ مِنَ المَخلُوقینَ، لَم یَشکُرِ اللهَ عزَّ و جلّ؛
هر کس سپاسگزار بندگان نیکوکار نباشد، خدای متعال را هم سپاس نگفته است .
عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۲۷
شرح حدیث:
خداوند، شکور است و بندگان شکرگزار را هم دوست می دارد.
همچنان که شکر نعمتهای خدا سبب استمرار و افزایش نعمت است، سپاسگزاری از نیکوکاریهای مردم نیز مایه ی تشویق آنان به نیکی و استمرار این عمل خیر می شود.
از این رو، تشکّر از مخلوق، تشکّر از خالق هم به شمار می رود و ثواب دارد، هر چند همه ی نعمتها از خداست و همه ی حمدها و سپاسها هم از آنِ اوست.
سعدی گوید:
مروّت آن است که چون کسی از کسی خیری دیده باشد، منّت آن بر خود بشناسد و حقّ آن به جای آورد و جانب آن مهمل نگذارد(۱).
این نکته ای است که در تعالیم پیشوایان دین آمده است. از امام سجاد علیه السلام روایت است که فرمود:
حق کسی که به تو نیکی کرده، آن است که از او تشکّر کنی و کار نیکش را یاد کنی و خالصانه با خدای خود درباره ی او ادعای خیر کنی(۲).
این گونه سپاسها، مایه ی دلگرمی اهل احسان در نیکی شان خواهد شد. برعکس، اگر ناسپاس شود، آنان را دلسرد و بی انگیزه می کند و احسان از رواج می افتد.
حق نعمت شناختن در کار
نعمت افزون دهد به نعمت خوار(۳)
خوشا آنان که قدر نعمتها را می شناسند، چه از خالق، چه از خلق.
و خوشا آنان که «زبان شاکر» دارند.
پی نوشت:
۱. یحیی برقعی، چکیده ی اندیشه ها، ج ۲، ص ۲۰۶.
۲. محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، حدیث ۹۶۳۳.
۳. نظامی گنجوی.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی
