وارد شدند.۱
2. راویان بحرین
2-1. برجستهترین راویان
نزدیک به یک‌صد و بیست نفر از روات بحرینی از لا به لای کتب رجال حدیث بازشناسی شدهاند. در این نوشتار در صدد معرفی آنها نیستیم و تنها به ذکر برخی از ایشان که به نوعی تأثیرگذار بودهاند و یا به جهت کثرت روایات دارای اهمیت هستند (به ترتیب زمانی ائمه اطهار علیهم السلام ) بسنده میکنیم.
از این افراد، خِلاس بن عمرو هَجَری بصری از راویان و شرطه امیرالمؤمنین علیه السلام از مردم بحرین و قبیله عبد القیس است. او از روات و رجال صحیح البخاری است که ابن حنبل و دیگران او را توثیق کردهاند.۲ ابن ماکولا از وی با عبارت «کان فقیهاً من اصحاب علی بن ابی طالب» یاد کرده است.۳ از ابوحاتم رازی و دیگران نقل شده است که صحیفهای از آن حضرت در اختیار خلاس بوده است.۴ نیز گفته شده او «صحفی» بوده است و همین را دلیل ضعف او دانستهاند.۵ ابن سعد نقل میکند که: «کانت له صحیفة یحدث عنها».۶ ظاهراً حدود سال یک‌صد هجری درگذشته است.۷
صعصعة بن صوحان عبدی از اصحاب خاص امام علی علیه السلام است.۸ به نقل کشّی، امام صادق در حق صعصعه فرمود:
ما کان مع امیرالمؤمنین من یعرف حقه إلا صعصعة و اصحابه.۹
کشی هم‌چنین، خطبه صعصعه را در مسجد کوفه در مذمت معاویه نقل کرده است.۱۰
1.. تاریخ الکوفه، ص۴۰۸. برای سابقه تشیع بحرین ر. ک: «تشیع و پیشینه آن در بحرین»، مهدی سلیمانی آشتیانی، شیعه شناسی، تابستان ۹۲.
2.. میزان الاعتدال، ج۱، ص۶۵۸، ش۲۵۳۲.
3.. اکمال الکمال، ج۱، ص۹۹؛ الاصابه، ج۵، ص۱۱۹، ش۶۵۳۱، ذیل نام عمرو بن المنذر (پدر خلاس).
4.. مقدمة فتح الباری، ص۳۹۹؛ الجرح و التعدیل، ج۳، ص۴۰۲؛ تهذیب الکمال، ج۸، ص۳۶۶.
5.. العلل، ج۱، ص۳۶۴؛ الجرح و التعدیل، ج۳، ص۴۰۲.
6.. الطبقات الکبری، ج۷، ص۱۴۹.
7.. الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۳۴.
8.. رجال الطوسی، ص۶۹، ش۶۲۵؛ رجال ابن داود، ص۱۸۷، ش۷۶۸.
9.. رجال الکشی، ص۶۷ - ۶۸، ش۱۲۲.
10.. همان، ش۱۲۳.
