3- 2. ارتباط با راویان عامه
از مؤلفههایی که در یک حوزه یا مرکز حدیثی میتوانند مورد توجه و بررسی قرار گیرد، روابط راویان و محدثان آن، با دیگر مذاهب اسلامی است. میزان این روابط و نوع تعاول آنها با دیگران، گویای دیدگاه ایشان در مسائل اجتماعی و تا حدودی کلامی است. در بحرین ارتباط با راویان و محدثان اهل سنت در عصر حضور ائمه علیهم السلام پر رنگتر و قابل پیگیریتر است. برخی از راویان عبدی دارای شاگرد و راوی از عامه هستند و یا خود ایشان از مشایخ اهل سنت روایاتی را نقل کردهاند. چند نمونه از این شواهد چنین است:
علی بن مجاهد کابلی کندی _ قاضی عامی مذهب ری _ را «مولی حکیم بن جَبَله عبدی» دانستهاند.۱
هم‌چنین، هلال بن خباب ( راوی مشهور اهل سنت) نیز مولی زید بن صوحان بوده است و در میان راویان و مشایخ زید نیز، از روات عامه زیاد است. ۲
ابان ابی عیاش عبدی بصری، از ابراهیم بن یزید نخعی، انس بن مالک، حسن بصری و سعید بن جبیر روایت میکند و حفص بن جمیع، حفص بن عمر (قاضی عامی‌مذهب حلب)، سفیان ثوری، فضیل بن عیاض و ابو حنیفه از او نقل دارند که همگی از عامه هستند.۳
هم‌چنین، پدر معاویة بن عمار دهنی عبدی، از عامه و دارای گرایش‌های شیعی بوده است.۴ ربعی بن عبد الله عبدی، نیز _ که از مشایخ ابن ابی عمیر و حماد بن عثمان و حماد بن عیسی است و در جلالت او خدشهای نیست و ابو حاتم و نسایی، از رجالیان عامه، او را توثیق کردهاند _ هم از مشایخ عامه روایت دارد و هم جمعی از شاگردان او اهل‌سنت هستند.۵
درباره مسعدة بن صدقة نیز گفته شده که او عامی و بتری است و اگر امامی هم باشد، از راویان عامی مثل ابن ابی لیلی (قاضی) روایت میکند.۶
1.. تهذیب الکمال، ج۲۱، ص۱۱۷، ش۴۱۲۷.
2.. التاریخ الکبیر، ج۳، ص۳۹۷، ش۱۳۲۵؛ الجرح و التعدیل، ج۳، ص۵۶۵ و ج۹، ص۷۵.
3.. تهذیب الکمال، ج۲، ص۱۹، ش۱۴۱؛ الفائق فی رواة و اصحاب الامام الصادق علیه السلام ، ج۱، ص۳۰.
4.. رجال النجاشی، ص۴۱۱، ش۱۰۹۶.
5.. تهذیب الکمال، ج۹، ص۵۷، ش۱۸۵۱.
6.. وسائل الشیعة، ج۱۵، ص۱۴، ح۱۹۹۱۳.
