امام رضا علیه السلام فرمودند:
مَن رَضِیَ بِالَیسیرِ مِنَ الحَلالِ، خَفَّت مَؤُونَتُهُ وَ تَنَعَّمَ اَهلُهُ وَ بَصرَّهُ اللهُ داءَالدنُّیا وَ دَواءَها وَ اَخرَجَهُ منِها سالِماً إلی دارِ السَّلامِ؛
کسی که به مال حلال اندک، راضی باشد، مخارجش سبک می شود، خانواده اش برخوردار می گردند، خداوند او را به درد و درمان دنیا بینا می کند و او را سالم و بی گناه از دنیا به دارالسّلام بهشت بیرون می برد.
مسند الامام الرضا علیه السلام، ج ۱، ص ۲۶۹
شرح حدیث:
آنچه به انسان آرامش روح و صفای زندگی می بخشد، «قناعت» است.
قناعت یعنی به آنچه اندک و کافی است، بسنده کنیم و حرص و آز و افزون طلبی نداشته باشیم.
آنان که حریص اند، هرگز سیر نمی شوند و همیشه چشمشان دنبال مال و غذای بیشتر است. امّا رضایت به اندک، انسان را از نظر روحی غنی می سازد.
مال اندک امّا از حلال، بسیار پسندیده تر و گواراتر از ثروت سرشار و زندگی تجمّلاتی است که از راه حرام و خلاف به دست آمده باشد؛ چرا که در مال حرام، برکت نیست و مؤاخذه روز قیامت و «از کجا آوردی؟» هم در پیش است.
در این حدیث، حضرت رضا علیه السلام به چند فایده از قناعت به درآمدهای حلال اشاره می فرماید:
۱. سبک بودن هزینه ها و مخارج
۲. برخورداری خانواده از مال حلال
۳. بصیرت یافتن نسبت به دنیا و درد و درمان آن
۴. سالم و با ایمان از دنیا خارج شدن و وارد مرحله آخرت گشتن.
هر که روح قناعت و رضا نداشته باشد، ناچار است نیازهای زندگی پر خرج و اشرافی را از راه های نامشروع تأمین کند.
درآمدهای حرام، هم زندگی او را تباه و سیاه می کند، هم تأثیر منفی بر نسل و فرزندان او دارد و هم عذاب الهی در انتظار اوست.
خوشا آنان که از حرص و آز آزادند.
خوشا آنان که به «گنج قناعت» دست یافته اند.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی
