امام رضا علیه السلام فرمودند:
إِذا کَذِبَ الوُلاةُ حُبِسَ المَطَرُ، وَ إِذا جارَ السُّلطانُ هانَتِ الدُّولَةُ، وَ إِذا حُبِسَتِ الزَّکاةُ ماتَتِ المَواشی؛
هرگاه زمامداران دروغ گویند، خشکسالی می شود، هرگاه حاکم ستم کند، حکومت سست می شود، و هرگاه زکات پرداخت نشود، چهارپایان تلف می شوند.
الامالی، ص ۳۱۰
شرح حدیث:
خداوند، جهان را بر اساس تأثیرگذاریِ، «اسباب و عوامل» بنا نهاده است. سعدی گوید:
اگر باران به کوهستان نبارد
به سالی دجله گردد خشک رودی(۱)
همچنان که جریان رود پر خروش و عظیم دجله در بغداد، حاصل بارش باران در کوهستان است و اگر باران قطع شود، دجله هم خشک می شود، در اوضاع فرهنگی و اجتماعی هم این گونه روابط وجود دارد.
والیان و حاکمان، مسؤولیت مهم مدیریت جامعه را بر دوش دارند. باید صادقانه کار کنند و به مردم خدمت نمایند، راست بگویند و درست کردار باشند، نتیجه دروغگویی مسؤولان، کاهش باران و گرفتاری جامعه به خشکسالی است و این از کیفرهای دنیوی آن است.
حکومت و دولتمردان، باید اقتدار و قوّت داشته باشند. آنچه پایه های اقتدار یک حکومت را سست می کند، جور و ستم است. ظلم حاکمان به مردم زیردست، مردم را از حمایت آنان دلسرد و جدا می کند. در نتیجه، حکومتی که پشتوانه ی مردمی نداشته باشد، ضعیف می شود و چه بسا سرنگون گردد.
زکات، مالیاتی است که خداوند بر ثروتمندان و کشاورزان و دامداران قرار داده است تا با پرداخت آن، نیازهای محرومان برطرف شود. پرداخت زکات، مایه ی برکت مال و افزایش ثروت و تولیدات است. اگر حرص و مال دوستی سبب شود مردم زکات را که حق فقر است، نپردازند، سرمایه هایشان از دست می رود و حیواناتشان تلف می شود.
هر عملی، عکس العمل دارد. از عکس العمل کارهای خوب و بد خویش غافل نباشیم.
از مکافات عمل غافل مشو
گندم از گندم بروید جو ز جو
پی نوشت:
۱. گلستان سعدی.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی
