معمّر بن خلاّد، نزد آن حضرت از مردی یاد کرد و گفت: او ریاست طلب است. حضرت فرمود:
ما ذِئبانِ ضارِیانِ فی غَنَمِ قَومٍ قَد تَفَرَّقَ رُعاؤُها بِاَضَرَّ فی دینِ المُسلمِ مِنَ الرِّیاسَهِ؛
دو گرگ درنده در گله ی بی چوپان، به اندازه ی ریاست طلبی در دین یک مسلمان زیانبار نیست.
اصول کافی، ج ۲، ص ۲۹۷
شرح حدیث:
انسان موجود ضعیفی است و خیلی زود فریب شیطان را می خورد و قدرت و ریاست او را به ظلم و حق کشی وا می دارد.
ریاست طلبی، تنها در سطح یک جامعه نیست.
گاهی خصلت ریاست طلبی و برتری طلبی و سلطه جویی در محیط خانه، محیط کار، در کلاس و کارگاه و محلّه و بازار بروز می یابد و در نتیجه، حقوق دیگران نادیده گرفته می شود و افراد قدرت طلب، برای سلطه یافتن بر دیگران، حق و عدل را زیر پا می گذارند.
هم ریاست داشتن انسان را در معرض خطر قرار می دهد، هم ریاست طلبیدن، البته این دوّمی خطرناکتر و زشت تر است.
تشبیه حضرت رضا علیه السلام درباره ی ریاست طلبی زیبا و در خور تأمل است.
گرگهای درنده وقتی به گله ای می زنند، چنان نیست که یک گوسفند را ببرند و بخورند. ابتدا به تعدادی گوسفند حمله می کنند و حلقومشان را می درند و از پای درمی آورند، سپس سر فرصت سراغشان می آیند و آنها را می خورند، تصوّر کنید گله ای را که چوپانش همراهش نیست و در معرض حمله ی دو گرگ درنده از دو سو قرار گیرد، چه قدر ضربه به آن می زند؟ ضرر ریاست طلبی به دین یک مسلمان بیش از آن است.
چه بسا کسی برای انتخاب شدن برای یک پست و مسؤولیت، وارد عرصه ی رقابت می شود و برای جلب آرای دیگران پول خرج می کند و وعده های دروغ می دهد و چون به ریاست رسید، به هیچ یک از آن وعده ها عمل نمی کند. لذا هم دین خود را می بازد، هم به اعتقاد دیگران صدمه می زند.
گفتنی است حدیث فوق، با اندکی تفاوت در عبارات از امام باقر علیه السلام و امام کاظم علیه السلام هم روایت شده است(۱).
امام صادق علیه السلام هم فرموده است:
هر کس ریاست طلب باشد، هلاک می شود(۲).
پی نوشت:
۱. محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، حدیث ۶۷۱۴ و ۶۷۱۵.
۲. من طلب الرئاسه هلک، ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج ۲، ص ۲۹۷.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی
