کاربرد «حدیث» و «روایت» در فهرست و رجال پیشینیان - صفحه 104

5-2. کاربرد «روایت» در نقل شفاهی حدیث

نجاشی از برخی محدثان با تعبیر «روی الحدیث» یاد کرده است. با توجه به فقدان گزارش انتساب اثر به بیشتر این افراد و اختصاص ایشان به این توصیف، احتمال گرایش ایشان به نقل شفاهی احادیث قوی به نظر می‌آید.

نجاشی در باره دو برادرزاده إسحاق بن عمار، یعنی علی و بشر فرزندان إسماعیل، گفته است:

۰.كانا من وجوه من روی‏ الحدیث.‏^۱

او در باره دو فرزند حذیفة بن منصور نیز گفته است:

۰.و ابناه الحسن و محمد رویا الحدیث.^۲

وی همچنین در معرفی جعفر بن محمد آورده است:

۰.و ابنه یحیی بن جعفر روی‏ الحدیث.^۳

نجاشی در باره فرزندان عبد الحمید بن بکیر بن أعین نیز گفته است:

۰.ولد عبد الحمید محمد و الحسین و علی رووا الحدیث.^۴

نکته حایز اهمیت در باره همه افراد یاد شده، آن است که به هیچ یک از آنها اثری نسبت داده نشده است.

البته غیر از موارد فوق، به برخی از کسانی که از آنها با عنوان راوی حدیث یاد شده، آثاری منسوب است؛ برای نمونه، نجاشی در باره علی بن محمد بن جعفر بن مسرور گفته است:

۰.روی‏ الحدیث‏ و مات حدث السن، لم یسمع منه. له كتاب فضل العلم و آدابه.^۵

وی همچنین در شرح حال إبراهیم بن أبی البلاد آورده است:

۰.و لإبراهیم محمد و یحیی رویا الحدیث.‏^۶

1.. همان، ص۷۱، ش ۱۶۹.

2.. همان، ص۱۴۸، ش ۳۸۳.

3.. همان، ص۱۲۲، ش ۳۱۴

4.. همان، ص۲۲۲، ش ۵۸۱،

5.. همان، ص۲۶۲، ش ۶۸۵.

6.. همان، ص۲۲، ش ۳۲.

صفحه از 119

مشخصات

نام منبع :

کاربرد «حدیث» و «روایت» در فهرست و رجال پیشینیان

پدیدآورنده :

احسان سرخه‌ای (پديدآورنده)

چکیده

«حدیث» در لغت به هر چیز جدید گفته شده است؛ اما معمولاً این واژه در سخن و گفتار به کار می‌رود. «روایت» نیز در لغت به معنای جریان و نقل است؛ اما بیشتر در معنای گزارش کاربرد یافته است.
این پژوهش با تکیه بر کاربردهای «حدیث» و «روایت» در نزد فهرست‌نگاران و قدمای رجالیان، تلاش نموده است فهمی بهتر از مقصود ایشان در گزارش شرح حال محدثان و ارزیابی آنها به دست دهد. تأکید این نوشتار بیشتر بر تبیین کاربردهای «روایت» است؛ زیرا گستردگی کاربرد روایت در باره منابع مکتوب، محور بودن آنها در روایت احادیث نمایان می‌سازد.
بررسی استعمالات نشان می‌دهد که «حدیث» در معنای لغوی، درج اقوال ائمه علیهم السلام، گزینش آنها از دیگر آثار و در احادیث منقول از یک مؤلف در آثار دیگر به کار رفته است. «روایت» نیز علاوه بر معنای لغوی، در گزارش شفاهی احادیث، گزارش کتب دیگران و گزارش نسخه‌ای از یک کتاب، کاربرد یافته است.