کاربرد «حدیث» و «روایت» در فهرست و رجال پیشینیان - صفحه 109

وی با اشاره به وجود نسخه‌های مختلف از کتاب، یکی از آنها را _ که به روایت ابن أبی عمیر انتشار یافته _ معرفی کرده است.

ب. وجود اختلاف بین نسخ کتاب نیز از جمله نکاتی بوده که مورد توجه فهرست نگاران قرار گرفته است. نجاشی با توجه به روایت کتاب بکر بن صالح الزاری از سوی گروهی از اصحاب، می‌گوید:

۰.و هذا الكتاب یختلف‏ باختلاف‏ الرواة عنه.۱

او در گزارش «نوادر» ابن أبی عمیر نیز گفته است:

۰.فأما نوادره فهی كثیرة، لأن الرواة لها كثیرة فهی تختلف‏ باختلافهم.۲

نمونه‌های بسیار دیگری نیز وجود دارد که در آنها به وجود اختلاف در نسخ اشاره شده است.۳

نجاشی همچنین با اشاره به طریق ابن عقدة به کتاب «السنن و الأحکام و القضایا» اثر أبو رافع، می‌گوید:

۰.و روی‏ هذه النسخة من الكوفیین أیضاً زید بن محمد بن جعفر بن المبارك یعرف بابن أبی الیابس عن الحسین بن الحكم الحبری، قال: حدثنا حسن بن حسین بإسناده. و ذكر شیوخنا أن بین النسختین اختلافاً قلیلاً، و روایة أبی العباس أتم‏.۴

منظور از «روایة أبی العباس» نسخه‌ای است که از طریق ابن عقده نقل شده است.

ج. گاه در معرفی اثری از یک مؤلف به راوی نسخه کتاب نیز اشاره شده است. نجاشی در باره کتاب الجمل، اثر نصر بن مزاحم المنقری می‌گوید:

۰.كتبه حسان، منها: كتاب الجمل، أخبرنا محمد بن جعفر قال: قرأت علی أبی العباس أحمد بن محمد بن سعید كتاب الجمل روایة یحیی بن زكریا بن شیبان عن نصر بن مزاحم.۵

1.. همان، ص۱۰۹، ش ۲۷۶.

2.. وی در ادامه طریق خود به یکی از نسخ، گفته است: «‏فأما التی رواها عنه عبید الله بن أحمد بن نهیک فإنی سمعتها من...» (همان، ص۳۲۷، ش ۸۸۷).

3.. برای مشاهده دیگر نمونه‌های اشاره به اختلاف نسخ یک کتاب، ر.ک: همان، ص۵۰، ش ۱۰۷، ش ۱۰۹، ص۵۲، ش ۱۱۵، ش ۱۱۶، ص۵۳، ش ۱۱۸، ش ۱۱۹، ص۱۱۸، ش ۳۰۲، ص۱۳۰، ش ۳۳۴، ص۲۰۷، ش ۵۵۰، ص۲۸۲، ش ۷۴۹، ص۳۵۹، ش ۹۶۶، ص۴۱۶، ش ۱۱۱۲، ص۴۳۷، ش ۱۱۷۶.

4.. همان، ص۶، ش ۱.

5.. همان، ص۴۲۸، ش ۱۱۴۸. برای مشاهده نمونه‌های دیگر، ر.ک: ص۱۶۷، ش ۴۴۱، ص۲۰۵، ش ۵۴۶.

صفحه از 119