کاربرد «حدیث» و «روایت» در فهرست و رجال پیشینیان - صفحه 110

نجاشی در برخی موارد، اثر مؤلف و طرق به او را با راوی نسخه معرفی نموده است؛ برای نمونه می‌گوید:

۰.الحسین بن عثمان الأحمسی البجلی ‏... كتابه روایة محمد بن أبی عمیر أخبرناه...۱

و یا گفته است:

۰.أبو الجوزاء التمیمی‏ كتابه روایة محمد بن الحسن الصفار. أخبرنا...۲

د. شهرت برخی نسخه‌ها و رواج آن در میان محدثان نیز دارای اهمیت است. نجاشی در باره حمید بن شعیب السبیعی می‌گوید:

۰.له كتاب رواه‏ عنه‏ عدة. و أكثر ما یری روایة أبو عبد الله بن جبلة.۳

همچنین شهرت یکی از نسخه‌های روایت شده از سوی یک راوی در یک حوزه جغرافیایی و شهرت نسخه روایت شده دیگری در محلی دیگر نیز قابل توجه است. بر اساس گزارش نجاشی، دو نسخه از کتاب جمیل بن صالح شهرت یافته است. یکی از این دو نسخه به روایت حسن بن محبوب بوده که در قم انتشار یافته و دیگری به روایت ابن أبی عمیر، که در میان کوفیان رواج داشته است.۴

ه. وجود تحریرهای مختلف از یک منبع، زمینه تعدد راویان و نسخه‌های آنها را فراهم آورده است. نجاشی در یادکرد از سعد بن سعد بن الأحوص، به دو نسخه از کتاب وی اشاره می‌کند. یکی از این نسخه‌ها با تنظیم و ساختاری موضوعی و دیگری بدون ساختار بوده است. نجاشی راوی نسخه نظام یافته را عباد بن سلیمان و راوی نسخه دیگر را محمد بن خالد البرقی معرفی می‌کند.۵

نمونه‌ای دیگر از تعدد نسخ، اختلاف در حجم و احتمالاً زیادی و نقصان است. نجاشی پس از معرفی کتب سی گانه حسین بن سعید، به نقل از ابن نوح، از وجود راویان و

1.. همان، ص۵۴، ش ۱۲۲.

2.. همان، ص۴۵۹، ش ۱۲۵۲. برای مشاهده نمونه‌ای دیگر، ر.ک: ص۱۵۴، ش ۴۰۶.

3.همان، ص۱۳۳، ش ۳۴۱.

4.. «و أکثر ما یری منه نسخة روایة الحسن بن محبوب أو محمد بن أبی عمیر، طریق القمیین إلیه ما أخبرنا به... عن الحسن بن محبوب، عنه به. و أما روایة الکوفیین، فأخبرنا محمد بن عثمان... عن ابن أبی عمیر، عنه به» (همان، ص۱۲۷، ش ۳۲۹).

5.. «کتابه المبوب روایة عباد بن سلیمان. أخبرناه علی بن أحمد بن محمد بن طاهر... کتاب غیر المبوب روایة محمد بن خالد البرقی، أخبرنا الحسین و غیره... عن محمد بن خالد عنه» (همان، ص۱۷۹، ش ۴۷۰).

صفحه از 119