کاربرد «حدیث» و «روایت» در فهرست و رجال پیشینیان - صفحه 117

احادیث از این زاویه _ که گزارش بخشی از اثر دیگران است _ «روایت» و از آن جهت که بازتاب دهنده دیدگاه‌های مؤلف است، «حدیث او» تلقی می‌گردد.

4. واژه «روایت» در باره یک کتاب یا مجموعه آثار یک مؤلف، در معنای «گزارش» یا «نقل کتاب» و یا «ارائه نسخه‌ای از کتاب» استعمال شده است. علاوه بر این‌ها به نظر می‌رسد، این واژه در بازه وسیعی از عصر قدما، سماع و یا قرائت و یا اجازه، از طرق تحمل را نیز به همراه داشته که مستلزم «جواز نقل کتاب» نیز بوده است.

5. پرهیز از «روایت» آثار و احادیث دربردارنده مفاهیم مرتبط با غلو، تخلیط و انحراف، نشان می‌دهد که کتاب روایت شده خالی از این نقایص بوده است. به عبارت دیگر، روایت یک اثر از سوی بسیاری از بزرگان به معنای اعتبار اجمالی آن مجموعه بوده است؛ اما نباید آن را دلیل بر تأیید تمامی محتوای کتاب دانست؛ مگر آن که به پذیرش کلی آن از سوی راوی تصریح شده باشد.

کتابنامه

_ اختیار معرفة الرجال، شیخ طوسی، تصحیح و تعلیق: میر داماد استرآبادی، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، 1404ق.

_ الاستبصار، شیخ طوسی، تحقیق و تعلیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران: دار الكتب الإسلامیة، چهارم، 1363ش.

_ بحار الأنوار، علامه محمد باقر مجلسی، بیروت: مؤسسة الوفاء، دوم، 1403ق/1983م.

_ تهذیب الأحكام، شیخ طوسی، تحقیق و تعلیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران: دار الكتب الإسلامیة، چهارم، 1365ش.

_ تهذیب المقال فی تنقیح كتاب رجال النجاشی، سید محمد علی ابطحی، قم: ابن المؤلف، دوم، 1417 ق

_ خاتمة المستدرك، میرزا حسین نوری، تحقیق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، اول، 1416ق.

_ دراسات فی علم الدرایة (تلخیص مقباس الهدایة)، علی اكبر غفاری، تهران: جامعة الإمام الصادق علیهم السلام، اول، 1369ش.

_ الرجال، شیخ طوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، اول، 1415ق.

صفحه از 119