کاربرد «حدیث» و «روایت» در فهرست و رجال پیشینیان - صفحه 96

معصوم علیه السلام اطلاق می‌شود.

3. خبر و حدیث دو مفهوم متباین هستند؛ یعنی حدیث به آنچه گفته می‌شود که از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امام علیه السلام رسیده، اما خبر به آنچه از دیگران رسیده اطلاق می‌گردد.۱

2. مفهوم روایت

«روایت» در لغت، به معنای جریان و نقل، تفسیر شده است. جوهری در کتاب خود، روایت آب و شعر و حدیث را در کنار یکدیگر قرار داده و می‌گوید:

۰.و رویت الحدیث و الشعر روایة فأنا راوٍ، فی الماء و الشعر و الحدیث، من قوم رواة.۲

ابن منظور نیز برای تبیین ریشه «روی» گفته است:

۰.ماء روی _ مقصور بالکسر _ إذا کان یصدر.۳

فیومی نیز در این باره گفته است:

۰.روی البعیر الماء من باب رمی حمله فهو راویة. ثم أطلقت علی كل دابة یستقی الماء علیها و منه یقال رویت الحدیث إذا حملته و نقلته.۴

در منابع مرتبط با علم درایة الحدیث، تعریفی از واژه «روایة» دیده نمی‌شود. تنها طریحی در کتاب لغت خود آورده است:

۰.الروایة فی الاصطلاح العلمی: الخبر المنتهی بطریق النقل من ناقل إلی ناقل حتی ینتهی إلی المنقول عنه من النبی صلی الله علیه و آله و سلم أو الإمام صلی الله علیه و آله و سلم.۵

شاید عالمان این علم، مفهوم این واژه را به اندازه‌ای آشکار پنداشته‌اند که نیازی به تعریف و تبیین آن ندیده‌اند؛ اما از استعمالات ایشان فهمیده می‌شود که آن را به معنای «نقل» و «گزارش» _ که مفهومی نزدیک به معنای لغوی آن است _ به کار گرفته‌اند.

3. کاربرد «حدیث» و «روایت» در معنای متفاوت

استعمال دو واژه «حدیث» و «روایة» و مشتقات آنها در یک جمله و در کنار یکدیگر نشان

1..دراسات فی علم الدرایة، ص۱۱ - ۱۲.

2..الصحاح، ج۶، ص۲۳۶۴.

3..لسان العرب، ج۱۴، ص۳۴۶.

4.المصباح المنیر، ج۱، ص۲۴۶.

5..مجمع البحرین، ج۱، ص۱۹۹.

صفحه از 119