برخی از اصحاب امام كاظم علیه السلام مانند علی بن ابی‌حمزه بطائنی كوفی، ظریف بن ناصح كوفی در بغداد حضور داشتند. شخصیت مؤثر دیگری كه در تأسیس و توسعه جریان حدیثی بغداد نقش داشته، ابواحمد محمد بن ابی‌عمیر (م217ق) شاگرد عبدالرحمن بن حجاج است كه از او با عنوان «بغدادی الاصل و المقام» یاد كرده‌اند.۱ این محدث شهیر بغدادی نزد عالمان شیعه و سنی از جایگاه بلندی برخوردار بوده است۲ تا جایی‌كه جاحظ معتزلی (م255ق) از وی با تعبیر «وجها من وجوه الرافضه» نام برده است.۳
ابن ابی عمیر افزون بر نقل حدیث از امام رضا علیه السلام و امام جواد علیه السلام نزد بیش از شصت نفر از اصحاب امام صادق علیه السلام و امام كاظم علیه السلام نیز اخذ روایت كرده بود.۴ با نگاهی به حجم راویان و شاگردانش می‌توان دریافت كه وی نقش پررنگی در گسترش حدیث امامیه در بغداد داشته است. به گفته احمد بن محمد بن خالد برقی، وی 94 كتاب تألیف كرده بود.۵ او اصول فراوان حدیثی را در اختیار داشته كه حتی پس از تلف شدن آنها، با تکیه بر حافظه قوی خویش، نزدیک به چهل دفتر از آن اصول را احیا كرد.۶ امروزه روایات فراوانی از او در مصادر روایی امامی یافت می‌شود.۷ شمار قابل توجهی از آثار ابن ابی عمیر از طریق راویان بغدادی و كوفی به میراث‌داران پسینی امامیه انتقال داده شد.۸ و برخی از میراث روایی‌اش در میان خاندان‌های امامی بغداد دست به دست می‌شده است.۹
گفتنی است سعیده و مِنّه دو خواهر محدثه وی نیز ظاهراً در بغداد فعالیت
1.. رجال النجاشی، ص۳۲۶.
2.. نجاشی در این باره می‌نویسد: «جلیل القدر عظیم المنزله فینا و عند المخالفین» (رجال النجاشی، ص۳۲۶).
3.. نجاشی این مطلب را از کتاب البیان و التبیین جاحظ نقل می‌کند (رجال النجاشی، ص۳۲۶). البته این مطلب در کتاب البیان و التبیین _ که اکنون در دست است _ با قدری تغییر آمده است (البیان و التبیین، ج۱، ص۸۸). همچنین جاحظ در کتاب المفاخرة بین العدنانیة و القحطانیه (رجال النجاشی، ص۳۲۶) در موضوع برتری عدنانی‌ها بر قحطانی‌ها، ابن ابی‌عمیر را متقی‌ترین، با ورع‌ترین، عابدترین و یگانه اهل روزگار خویش وصف نموده است (فهرست الطوسی، ص۲۱۸).
4.. معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۹ و ۳۰۰.
5.. رجال النجاشی، ص۳۲۷.
6.. اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۵۴.
7.. معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۸.
8.. بعضی از آثار ابن ابی‌عمیر از طریق ابن عقده، از حمید بن زیاد نینوایی(بغدادی)، از ابن نهیک، از ابن ابی‌عمیر به دست نجاشی رسیده است (رجال النجاشی، ص۳۲۷).
9.. کتاب عبید الله بن‌‌علی حلبی به روایت ابن ابی عمیر در دست خاندان آل فرات بوده و ظاهراً تلعکبری به واسطه فاطمه بنت هارون بن‌فرات به این اثر دست یافته است (رجال الطوسی، ص۴۵۲).
