بررسی روایت یخرج قوم هلکی
در سمت چپ شبکه اسناد، تک ردیفی از راویان قرار گرفته که از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ابو بکره به بالا کشیده شده است. بر خلاف موارد پیشین، این ردیف تا راوی چهارم منفرد بوده و راوی چهارم، یعنی ابو نعیم، حلقه مشترک آن است.
متن کامل حدیث:
۰.عن ابی بکره قال: قیل له: ما یمنعک ألا تکون قاتلت علی بصیرتک یوم الجمل؟ قال: سمعت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم یقول: «یخرج قوم هلکی لایفلحون قائدهم امرأة قائدهم فی الجنة».
این حدیث را ابن کثیر در البدایة و النهایة۱ از طریق هفت راوی، از ابو بکره و ابن جوزی در الموضوعات۲ با ده راوی از ابی بکره نقل نمودهاند.
همچنین، بیهقی در دلائل النبوة،۳ هیثمی در مجمع الزوائد،۴ ابن حجر در لسان المیزان۵ و فتح الباری۶ این حدیث را مساوی و هم‌سان با حدیث لن یفلح آورده‌اند و برخی آنها را شاهد بر یک‌دیگر قرار دادهاند. از آن‌جا که محتوای حدیث با حدیث لن یفلح درستݨݨݨْ یک‌سان است، نقل به مضمون و عبارت اُخرای حدیث لن یفلح است و ما آن را در شبکه اسناد، در عرض حدیث لن یفلح قرار داده و بررسی می‌نماییم. گر چه صاحبان سند، یعنی ابن کثیر این حدیث را منکر جداً۷ و ابن جوزی آن را از موضوعات دانسته است و رجال سند را تضعیف نموده،۸ و افرادی چون هیثمی آن را متروک دانسته‌اند،۹ ولی بیهقی و ابن حجر این حدیث و حدیث لن یفلح را شاهد یک‌دیگر دانسته و آن را نقل کردهاند.
اگر حتی تضعیف راویان این حدیث را کنار بگذاریم، ابو بکره خاستگاه اصلی این گفتمان است؛ سخنی که پیام قطعی برای عدم شرکت در جنگ جمل را به نقادان ارسال نموده و خویشتن را تنزیه کرده است.
اشتراک الفاظ این دو حدیث در واژگان: فلح، قائد، امرأة، کلید واژه اصلی هر دو
1.. البدایة و النهایة، ج۶، ص۲۳۷.
2.. الموضوعات، ج۲، ص۱۰.
3.. دلائل النبوة، ج۶، ص۴۱۰.
4.. مجمع الزوائد، ج۷، ص۲۳۳.
5.. لسان المیزان، ص۳۴۱.
6.. فتح الباری، ج۱۳، ص۴۶.
7.. البدایة و النهایة، ج۶، ص۲۳۷.
8.. الموضوعات، ج۲، ص۱۰.
