منابع تاریخی بر حضور یک ملکه در ایران شاهدی دارند که موجب از هم گسیختگی مملکت شده باشد و امر مردمانش را به تباهی کشانده باشد؟
حقیقت تاریخی، بیان‌گر آن است که بعد از مرگ خسرو پرویز پادشاه ایران، جامعه ایران با اغتشاشات شدید اجتماعی مواجه شد و جانشینان او نتوانستند بر این بحران‌ها فایق آیند تا آن‌جا که در زمان آخرین پادشاه ساسانی با حمله مسلمانان به کشور ایران، این سلسله پادشاهی منقرض گردید و اعراب مسلمان بر تمام قلمرو ایشان مسلط گردیدند؛ اما با وجود این بحران نفس‌گیر در حکومت ساسانی، دو تن از پادشاهان ایشان _ که از قضا زن بوده‌اند _ توانسته‌اند در مدت اندکی _ که بر مسند حکومت بوده‌اند _ برخی نابسامانی‌ها را کنترل و اصلاح نموده و نام خود را به عنوان پادشاهان خوش نام این دوران، در کتب تاریخی ثبت نمایند. اینان دو ملکه به نام‌های پوراندخت و آزرمی‌دخت بوده‌اند.
طبری می‌نویسد:
۰.پوراندخت، نخستین ملکه ساسانی، دختر خسرو دوم، خسروپرویز (پادشاهی 590- 628م) بود.۱
وی بیست و ششمین، و با احتساب شاهان چند روزه ساسانی، سی‌امین پادشاه ساسانی ایران بوده است۲ که از سال 629 تا 631م، بر بیش از ده کشور آسیایی پادشاهی کرده است.۳
مؤرخین در حسن سلوک و تدبیر و مملکت داری پوراندخت هم‌داستان‌اند. آنها می‌نویسند:
او عدل را بنیاد نهاد و به نیکی رفتار کرد.۴ و به کمال عقل، تدبیر، عدالت و انصاف شهره بود۵ که تا آن روزگار کس ندیده بود.۶
۰.سیرت نیکو،۷ تألف رعیت و پیروز بودن سپاهیانش به هر جا که
1.. تاریخ الطبری، ج۲، ص۷۸۴.
2.. ایران و شرق باستان، ص۶۴۸.
3.. تاریخ اجتماعی ایران، ج۱، ص۶۲۳.
4.. تاریخ بلعمی، ج۲، ص۸۴۶؛ الکامل، ج۵، ص۱۳۴؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۷۸۲و ۸۴۶؛ تاریخ ایرانیان و عربها، ص۴۰۹ و ...
5.. تاریخ حبیب السیر، ج۱، ص۲۵۲ .
6.. نظام التواریخ، ص۵۴؛ تاریخ گزیده، ص۱۲۵.
7.. تجارب الامم، ج۱، ص۲۲۳.
