كاربرد روش‌های اصول استنباط - صفحه 48

هستند.۱ استنباط مؤلّف سِرُّ الإسراء در این مورد نیز در همین زمینه ارزیابی می‌شود.

3. تمسّک به نص در برابر ظواهر

نظریه مؤلّف در ارزش‌گذاری خنده: ایشان در این زمینه به صراحتِ روایت امام کاظم علیه السلام تمسّک کرده‌اند که در حکم افضلیت بین خنده توأم با گریه عیسوی و گریه همیشگی یحیوی علیه السلام فرمودند:

۰.کاری که حضرت عیسی علیه السلام انجام داد، برتر از کار حضرت یحیی علیه السلام است.۲

ایشان بر این اساس، به مطلوبیت خنده معتقد شده‌اند؛۳ به این معنا که اصل اولی در مطلوبیت خنده با حفظ آداب عبودیت است.

تحلیل مستندشناختی نظریه مؤلف

روش مؤلف در این مسأله، به علت صراحت روایت مذکور در معنا است که آن را بر ظواهر مقدم می‌کند؛ زیرا گر چه نصّ در میان منابع مأثور بسیار اندک است،۴ اما تعبیر «افضل» و ساختار جمله _ که فاضل و مفضول هر دو معلوم شده‌اند _ در مجموع، آن را از رتبه عدم صراحت در معنا _ که مرتبه ظاهر است۵ _ به نص در معنا ارتقا داده است. بنا بر این، به علت تقدم نص بر ظاهر،۶ این روایت بر همه ظواهری که در موازنه میان خنده و گریه ارزش‌گذاری کرده‌اند، مقدم است.

4. تمسّک به سعه اطلاقات

مؤلّف در بررسی برخی از اطلاقات، ابتدا آیات و روایات مرتبط با آن بحث را جمع‌آوری می‌کنند و پس از اتمام این فحص _ که شرط اولیه در تحلیل هر گونه اطلاق و تقیید است۷ _ در برخی موارد _ که وجود مقید برای ایشان احراز نشده است _ بر سعه اطلاق تأکید دارند. در این بخش از تحقیق، به ذکر این موارد و بیان مبانی اصولی آنها خواهیم پرداخت:

1.. ر.ک: نهایة ‌الوصول الی علم الأصول، ج۵، ص۱۴؛ الاجتهاد و التقلید، ص۸۴.

2.. الكافی، ج۲، ص۶۶۵.

3.. سِرُّ الإسراء، ج۱، ص۳۱۰.

4.. اصول ‌الفقه، ج۲، ص۱۳۷.

5.. تهذیب‌الوصول، ص۶۵؛ زبدة ‌الأصول، ص۶۷؛ مقباس ‌الهدایة، ج۱، ص۳۱۷.

6.. كفایة الأصول، ص۴۳۸؛ نهایة الافكار، ج۵، ص۱۲۵ - ۱۴۰.

7.. أجود التقریرات، ج۱، ص۴۸۸؛ محاضرات فی أصول ‌الفقه، ج۵، ص۲۷۱.

صفحه از 70