1. نظریه مؤلّف در ذیل عبارت «كَلامُهُمْ مَوْزُونٌ»۱ از حدیث معراج که در وصف اهل كمال است:
۰.اطلاق این حدیث دلالت دارد که اهل کمال همواره سخنانی سنجیده دارند؛ چه در ارتباط با خدا و بیانات توحیدی‌شان و چه در ارتباط با انبیا و اوصیا علیهم السلام و شرح و تفسیر سخنان آنان و چه در ارتباط با امور دنیوی و اخروی دیگر در زندگی فردی و اجتماعی خود.۲
تحلیل مستندشناختی نظریه مؤلف
این استفاده مؤلّف، مبتنی بر فقدان قید برای «كَلامُهُمْ» است و فقدان قیود نیز مفید اطلاق است.۳ از طرف دیگر، در کتاب و سنت آموزه‌هایی وجود دارد که دلالت دارد سخنان انسان در تمام محورهای مذکور باید سنجیده باشد و مؤلّف بزرگوار با گردآوری خانواده حدیث _ که از لوازم معنایابی از عام و خاصّ و مطلق و مقید است۴ _ آموزه‌هایی را كه بر اطلاق مورد تمسّک ایشان صحّه می‌گذارند، به عنوان شاهد خود در درستی تمسّک به اطلاق ارائه کرده‌اند.
2. نظریه مؤلّف در ذیل عبارت «وَ أَجْعَلُ قَلْبَهُ واعِیاً وَ بَصیراً»۵ از حدیث معراج که در وصف عطایای الهی به محبان او است: مؤلّف در این قسمت، بر اساس یک احتمال به اطلاق عبارت تمسّک نموده و چنین استفاده کرده‌اند که:
۰.خدای متعال با بخشیدن حکمت به بنده محب خود، قلب او را نسبت به همه چیز از جمله جمال و کمال الهی و امور اخروی شنوا و بینا می‌نماید.
ایشان این تمسّک را مستند به آیات و روایات تأیید کننده اطلاق بیان کرده‌اند.۶
تحلیل مستندشناختی نظریه مؤلف
اطلاق موجود در این عبارت، مستند به حذف متعلق در «واعِیاً وَ بَصیراً» است؛ زیرا از طرفی این دو لفظ متعدی هستند۷ و از طرف دیگر، مفعول در این عبارت حذف شده است و
1.. إرشاد القلوب، ج۱، ص۲۰۱؛ الوافی، ج۲۶، ص۱۴۴.
2.. سِرُّ الإسراء، ج۲، ص۱۶۲.
3.. محاضرات فی أصول الفقه، ج۵، ص۱۵۱.
4.. منطق فهم حدیث، ص۱۴۵، ۱۶۲ و ۴۷۴؛ روش فهم حدیث، ص۱۵۰ و ۱۶۹.
5.. إرشاد القلوب، ج۱، ص۲۰۴؛ الوافی، ج۲۶، ص۱۴۷.
6.. سِرُّ الإسراء، ج۳، ص۱۹۶.
7.. كتاب العین، ج۲، ص۲۷۲؛ لسان‌العرب، ج۴، ص۶۵.
