۰.آیا مقصود از اوتاد در این عبارت، هر کسی است که متصف به صفات مذکور در حدیث معراج باشد یا خصوص ائمه اثنی‌عشر علیهم السلام‏ است؟

مؤلّف، پس از تشکیل خانواده حدیث در موضوع أوتاد، به این نتیجه رسیده‌ که ظاهر کلام الهی در حدیث قدسی معراج دلالت دارد که این کمال، مخصوص ائمه علیهم السلام‏ نیست.^۱

تحلیل مستندشناختی نظریه مؤلف

استظهار مؤلّف در تفسیر عبارت مذکور، در مرحله اول، به عموم «أوتاد» مستند است که انصراف آن به دوازده امام نیاز به دلیل دارد و مؤلّف هم با تشکیل «خانواده حدیث» به فقدان این انصراف رسیده‌ است. تمسّک ایشان به عموم نیز نه به جهت لفظ أوتاد است و بس؛ زیرا الفاظ جمع تا زمانی که دلالت بر استغراق نداشته باشند، نمی‌توانند افاده عموم کنند؛^۲ بلکه این عموم به جهت اضافه «أوتاد» به لفظ «أرض» است که در حد گمان، مفید استغراق معنایی است و وقتی با تتبع مؤلّف در مجموع روایات أوتاد همراه شده است، عموم آن تقویت شده است.

مطلب بسیار مهم و راهبردی _ که در کنار بیان کاربرد تمسّک به اطلاق و عموم از مبحث چهارم و پنجم استفاده می‌شود _ این است که در رهیافت متعارف، اعتقاد بر این است که به طور کلی عمومات (و اطلاقات) کلام اولیای دین، در معرض تخصیص هستند،^۳ تا آن‌جا که مشهور شده است: «ما مِنْ عامٍّ الّا وَ قَدْ خُصَّ»؛^۴ اما سِرُّ الإسراء بر عکس این قاعده، در حد گسترده‌ای از عمومات و اطلاقات استفاده کرده است.

از طرف دیگر، همان طور که در تحلیل‌های مستندشناختی بیان شد، ایشان این استفاده را مستند به استنطاقِ درون‌زای متن کتاب و سنت نموده‌ است و لذا قابل خدشه نیست. این رهیافت ایشان، شایسته تحلیل‌های دقیقی است: توجیه تفاوت اطلاقات و عمومات عرفانی و اخلاقی با اطلاق و عمومات فقهی چگونه است؟ آیا روایات عرفانی و اخلاقی اقتضای خاصّی دارند که بر خلاف اقتضای تقنینی فقه، تخصیص و تقیید به پررنگی فقه در آنها مطرح نیست؟ این اقتضای خاصّ، احتمال بارزی است و خود سررشته تحلیل‌های دقیق‌تر است که خارج از موضوع و اقتضای این تحقیق است و هر یک حوزه‌های