نوینی در برابر محقق خواهند گشود.
6. حمل مطلق بر مقید
مؤلّف با انجام فحص لازم جهت مُجاز بودن تمسّک به اطلاق که در بخش قبل بر آن تأکید شد، به این نتیجه رسیده‌اند که برخی اطلاقات قابل تمسّک نیستند و باید مقید شوند. کاربردهای قاعده حمل مطلق بر مقید در روایات عرفانی و اخلاقی از منظر سِرّ الإسراء به این شرح است:
1. نظریه مؤلّف در ذیل عبارت «فَقالَ: یا رَبِّ! فَكَیفَ أَدُومُ عَلی ذِكْرِكَ؟ فَقالَ: بِالخَلْوَةِ عَنِ النّاسِ»۱ از حدیث معراج:
۰.لفظ «النّاسِ» در این روایت، بر حسب اطلاق آن، شامل همه مردم حتی صالحین نیست؛ زیرا روایات فراوانی بر دیدار مؤمنان و صمیمیت آنان با هم در راستای رشد فضایل معنوی و محبت فی‌الله نسبت به مؤمنان ترغیب فرموده است. پس منظور از عزلت از مردم، پرهیز از معاشرت غیر ضروری با عامه مردم است که معمولاً اهل غفلت‌اند.۲
در نتیجه، «النّاسِ» باید بر ناصالحان حمل شود.
تحلیل مستندشناختی نظریه مؤلف
نکته خاصّ این روش، استفاده یک راهبرد (قانون ارتباط عاطفی اجتماعی مؤمنان با هم) از مجموعه‌ای از روایات و سپس حمل مطلق بر این راهبرد است. در این‌جا لفظ مطلق حمل بر لفظ خاصّی نمی‌شود، بلکه بر یک اصل در اخلاق مأثور حمل می‌شود.
2. نظریه مؤلّف در ذیل عبارت «یا أَحْمَدُ! أبْغِضِ الدُّنْیا وَ أَهْلَها»۳ از حدیث معراج:
۰.مقصود از «الدُّنْیا» این نیست که هر دنیایی نکوهیده است؛ بلکه این عبارت، دنیای مشغول‌کننده از آخرت۴ و دنیایی را که بالاترین همّت فرد قرار گیرد، نکوهش کرده است؛۵ نه هر دنیایی را.۶
1.. إرشاد القلوب، ج۱، ص۲۰۰؛ الوافی، ج۲۶، ص۱۴۲.
2.. سِرُّ الإسراء، ج۱، ص۱۶۰ - ۱۶۲.
3.. إرشاد القلوب، ج۱، ص۲۰۱؛ الوافی، ج۲۶، ص۱۴۳.
4.. «اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِكَ مِنْ دُنْیا تَمْنَعُ خَیرَ الْآخِرَة» (مصباح المتهجّد، ج۱، ص۶۴).
5.. وَ لَا تَجْعَلِ الدُّنْیا أَكْبَرَ هَمِّنَا (إقبال الأعمال، ج۱، ص۱۷۸).
6.. سِرُّ الإسراء، ج۲، ص۱۴.
