توصیف میکردند.۱
6. نفی تشبیه در باره خداوند
از دیگر مستندات قایلان به الهیات سلبی، نهی شدید اهلبیت علیهم السلام از تشبیه است. کثرت روایات باب «نفی التشبیه» در جوامع روایی شیعه نشان میدهد که این آسیب شدیداً دامنگیر مسلمانان بوده و در زمان امیر مؤمنان علیه السلام نیز این مشکل وجود داشته که بخشی از اقدامات معرفتی حضرت برای مقابله با تشبیه در روایات منعکس شده است. در بیان اهمیت و محور نفی تشبیه، از حضرت روایت شده است:
۰.نِظَامُ تَوْحِیدِهِ نَفْی التَّشْبِیهِ عَنْهُ جَلَّ عَنْ أَنْ تَحُلَّهُ الصِّفَاتُ لِشَهَادَةِ الْعُقُولِ أَنَّ كُلَّ مَنْ حَلَّتْهُ الصِّفَاتُ مَصْنُوعٌ وَ شَهَادَةِ الْعُقُولِ أَنَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ صَانِعٌ لَیسَ بِمَصْنُوعٍ؛۲
نظام توحید الهی، نفی تشبیه در باره او است؛ او والاتر است از این که صفات در او حلول کرده باشد؛ زیرا عقلها شهادت میدهند که هر کس صفات در او حلول کند، مصنوع است و نیز عقلها شهادت میدهند که او صانع است، نه مصنوع.
در این روایت، بحث نفی تشبیه کاملاً ناظر به صفات خداوند است و به نفی حلولِ صفات _ که از ویژگیهای آفریدگان است _ اشاره دارد؛ زیرا آفریده، صفاتش را بهصورت موهبتی یا اکتسابی به دست میآورد و هر دو، موجب حلول صفت است.
امیر مؤمنان علیه السلام فرموده است:
۰.لَا كَالْأَشْیاءِ فَتَقَعَ عَلَیهِ الصِّفَاتُ؛۳
او مانند پدیدهها نیست تا صفات بر او واقع شود.
بر اساس این روایت، نفی تشبیه تعبیری برای نفی صفات موجودات حادث از خداوند است؛ چنان که در روایت دیگری از حضرت نقل شده است:
۰.حَدَّ الْأَشْیاءَ كُلَّهَا عِنْدَ خَلْقِهِ إِبَانَةً لَهَا مِنْ شِبْهِهِ وَ إِبَانَةً لَهُ مِنْ شِبْهِهَا؛۴
۰.خدا همه پدیدهها را در هنگام آفرینش محدود ساخته تا پدیدهها مباین با او