و بعضى ابتداى سه ماه حرام را دهم ذى حجه و انتهاى آنها را دهم ربيع الاول مى دانند ؛ به اعتبار اين كه قرائت سوره برائت بر مشركين در روز عرفه شده ، و الأوّل أشهر .
و صاحب زاد المعاد در آداب شهر ذى قعده گفته كه شيخ مفيد رحمه الله و غير او از حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله روايت كرده اند كه : هر كه در يكى از ماه هاى حرام پنجشنبه و جمعه را متوالى روزه بدارد ، ثواب نهصد سال عبادت براى او نوشته شود. ۱
تبديل
چون استحباب روزه ماه رجب در احاديث معتبره به حدّ تواتر رسيده ـ چنانچه شمّه اى از آن قبل از اين و بعد از اين سمت تحرير يافته ـ انسب آن است كه اعمالى كه حسب الشرع الانور بدل آن روزه تواند بود نيز مذكور گردد .
صاحب زاد المعاد گفته كه در بعض روايات معتبره وارد شده كه : [بدل] روزه مستحب يك درهم تصدّق / 11 / كند كه موافق زرهاى اين زمان تقريبا هفتاد دينار است. ۲
و به روايت ديگر يك مد گندم يا جوِ آرد شده . ۳ و احوط در مد صد درم شاه است و ظاهرا صد درهم كهنه كافى باشد و در روايتى در خصوص روزه ماه رجب يك گرده نان نيز وارد شده ۴ اگر قادر بر روزه نباشد و حمل كرده اند بر كسى كه پريشان باشد و قادر بر درهم و مد نباشد .
و ايضا در خصوص روزه ماه رجب از حضرت رسول صلى الله عليه و آله وارد شده كه : به عوض روزه ـ اگر قادر بر آن نباشد ـ هر روز صد مرتبه اين تسبيحات را بخواند تا ثواب روزه را بيابد : «سبحان الإله الجليل ، سُبحانَ مَن لا ينبغي التسبيح إلّا له ، سبحان الأعزّ الأكرم ، سُبحانَ
1.زاد المعاد ، ص ۵ ؛ المقنعة ، ص ۳۷۵ ؛ فضائل شهر رجب ، ص ۴۹۹ ؛ الإقبال ، ص ۳۰۸.
2.زاد المعاد ، ص ۶ ؛ ثواب الأعمال ، ص ۵۸ ؛ فضائل الأشهر الثلاثة ، ص ۲۹ ؛ روضة الواعظين ، ص ۴۰۰ ؛ بحار الأنوار ، ج ۹۷ ، ص ۱۰۶ ، ح ۴۲.
3.المحاسن ، ج ۲ ، ص ۴۱۵ ؛ قرب الإسناد ، ص ۱۰۳ ؛ وسائل الشيعة ، ج ۴ ، ص ۷۵ ، ح ۴۵۵۳ و ج ۱۰ ، ص ۴۸۳ ، ح ۱۳۹۰۵.
4.الكافي، ج ۴، ص ۶، ح ۱۴؛ ثواب الأعمال، ص ۵۸؛ الإقبال، ص ۶۸۱؛ بحار الأنوار، ج ۹۴، ص ۳۱.
