لهذا تحمّل صبر بر آنها بر ما گوارا است ، به خلاف شيعه ما كه با وجود غفلت از بلا گاهى به آن مبتلا مى شوند و جزم به مقدار ثواب آن به اعتبار اين كه منقول به اخبار آحاد است كما ينبغى نمى كنند ، به اين سبب در ميان خوف و رجا مى مانند . پس به اين جهت صبر ايشان عظيم تر و اجر ايشان جسيم تر است و اين هر دو معنى در بحار الأنوار ۱ و شرح صافى استاد قدس سره بر كافى مذكور است . و به خاطر قاصر مى رسد كه شايد مراد اين باشد كه چون ائمه هدى عليهم السلام جزم دارند به اين كه صبر ايشان موافق فرموده خدا و مطابق قانون تسليم و رضاست ، بنا بر اين ، جزم دارند به اين كه آن صبر مقبول درگاه الهى و موجب مثوبات نامتناهى است ، پس به مقتضاى :
رنج راحت دان چو شد مطلب بزرگگرد گلّه توتياى چشم گرك
محنت آن صبر در شأن ايشان شدتى چنان ندارد و تحمّل ثقل آن بر خاطر عاطرشان بار زيادى نمى گذارد ، به خلاف شيعه كه در اوان حلول بلايا و آخر آن بايد با مَركب چموش نفس سركش مقاومت ها نمايند تا او را فى الجمله رام كرده متحمل صبر بر آن فرمايند و با وجود اين با جنود شيطان مجاهدت ها كنند كه به عُجب و ريا مبتلا نگردند و با وصف اين ، مراتب جزم به اين كه صبر خدا پسند به هم رسيد و بعد از اين چيزى سبب احباط آن نخواهد گرديد ، امرى است در كمال اشكال بلكه شبيه به محال ، پس با اين همه حكايت ها صبر بر شدّت هاى محنت ها كه خلاف مقتضاى نفس و هواست ، امرى است بسيار خطير كما لا يخفى على الخبير . / 38 /
تحقيق بالمقام حقيق
«صبر» در لغت به معنى حبس و نگاه داشتن است مطلقا و در اصطلاح شرع عبارت است از حبس نفس بر چيزى كه مكروهِ آن باشد به قصد تحصيل رضاى خدا ؛ چنانچه صاحب مجمع البحرين از بعضى اعلام نقل كرده [است] . ۲ و نشان آن ، منع باطن است از جزع و اضطراب بى فايده ، و نگاه داشتن اعضاى ظاهره است از حركات غير معتاده ؛
1.بحار الأنوار ، ج ۷۱ ، ص ۸۰ و ۸۱ .
2.معاني الأخبار ، ص ۲۶۰ ، ح ۱ ؛ عدّة الداعي ، ص ۹۴ ؛ مشكاة الأنوار ، ص ۲۴۱.
