وايضا در [همان] كتاب از جناب ولايت مآب حضرت ابى تراب عليه السلام مروى است كه : الصبر صبران : صبر عند المصيبة حسن جميل و أحسن من ذلك الصبر عند ما حرّم اللّه ^۱ يعنى : «صبر بر دو قسم است : يكى صبرى است نزد مصيبت به مال يا جان يا فقدان دوستان و فرزندان و اين صبر خوب و پسنديده است ، و بهتر از اين صبر به اعتبار ثواب ، صبر است نزد آنچه حرام كرده آن را حضرت رب الارباب» ؛ به اين معنى كه هرگاه بر حرامى توانايى ، يابد و در آن وقت به خاطر رساند كه حضرتِ واقف الاسرار در آن محل حاضر و بر آن عمل ناظر است ، نفس شوم را از اقدام به آن باز دارد و طريق صبر و شكيبايى از آن را سپارد ؛ چه در اين مكان و زمان خواهد گرديد مصداق كريمه «وَ لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ»^۲ .
و صاحب مجمع البحرين گفته كه : «في الحديث : الصبر صبران ؛ صبر على ما تكره و صبر على ما تحبّ» ^۳ و بعد از آن گفته كه :
صبر اوّل ، مقاومت و ايستادگى نفس است در مقابل مكروهاتى كه وارد مى شود بر آن و متأثر نشدن نفس است از آن و اين را «سِعه صدر» يعنى گشاد خاطر مى نامند و از اقسام شجاعت مى دانند. و صبر دوم ، ايستادگى نفس است در برابر خواهش خودش و اين فضيلت ، شمرده مى شود از اقسام عفّت. و بالجمله هر يك از اين دو قسم نسبت به كافّه مكلَّفين منقسم است به سه قسم :
قسم اوّل : صبر جمعى كه مقصود اصلى ايشان قرار است و ثبات در وقت حلول مكاره و مصيبات و توقّع تحسين است و ستايش از ارباب عقل و دانش ، و صاحب اين گونه صبر محروم است از كرامت و اجر ، بلكه آنچه در مذمّت اهل سمعه و ريا در احاديث ائمه هدى عليهم السلام صادر شده ، درباره او صادق [است] و حال او با حال صاحبان اين رذيله بالمآل موافق است و مطابق. ^۴