اما صاحب مسكّن الفؤاد گفته كه :
با وجود شناخت صبر چنين ، جزع و بى تابى بدتر است از اين ؛ چه ، نفوس ناس ميل به اخلاق معاشر و مخالط مى دارند و بر تتبّع اوضاع ظاهرى يكديگر همّت مى گمارند ، پس گاه شود كه عمل ظاهرى اين شخص سبب صبر واقعى ديگرى گردد و به اين سبب آن ديگرى منتفع شود ، هر چند كه اين شخص فايده نبرد. ^۱
و هو كماترى .
دوم : صبر زهّاد و عبّاد و سالكان راه تقوا و سداد است / 40 / كه منظورى ندارند مگر تحصيل ثواب از جناب حضرت وهّاب و در شأن ايشان نازل شده : «إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّـبِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَابٍ»^۲ .
سيم : صبر اصحاب عرفان و خلّص مؤمنان است ؛ چه بعض ايشان بنا بر تصديق اين كه افعال حضرت حكيم ، مقرون است به صلاحى عظيم و نفعى عميم و تصور اين كه ايشان را به كرامت خصوص آن بلا سرافراز و بين الاقران ممتاز فرموده اند ، لذّتى از مكروه ظاهرى بر مى دارند و طريق سجدات شكر به قدم پيشانى مى سپارند و اين نوع را رضا مى نامند و متصف به آن را مصداق كريمه «وَبَشِّرِ الصَّـبِرِينَ * الَّذِينَ إِذَآ أَصَـبَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّـآ إِلَيْهِ رَ جِعُونَ * أُوْلَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَ تٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ»^۳ مى دانند ؛ حاصل ترجمه ـ واللّه يعلم ـ اين كه : «بشارت بده ـ اى محمد ـ صبر كنندگان آن چنانى را كه هرگاه مصيبتى در مال يا جان به ايشان رسد و خار اندوه و محنتى از مكاره اين جهان به خاطرشان خلد گويند كه : به درستى كه ما مملوك خداييم و به درستى كه ما سوى او تعالى بازگشت كنندگانيم . اين جماعت صابران بر ايشان است صلوات از جانب پروردگار عالميان و رحمت فراوان و ايشان اند راه يافتگان» ، و تتمّه توضيح كلمات اين و تأويلى كه براى آن مروى است ، در كتاب إكمال الدين مفصَّلاً مذكور است ، در باب ششم كتاب فرح الحزين كمترين .