و علم به بعض اين قسم حاصل نيست براى رسول و ائمه عليهم السلام مگر در وقت حاجت و حضور قضيّه كه باعث احتياج به آن شود در شب قدر و مانند آن استنباط شود و علم اين قسم واگذاشته شده به استنباط رسول و ائمه عليهم السلام .
تقسيم دوم : اين كه بيان مدلولات دو قسم است ؛
اوّل : بيان مزبور است و آنچه مانند مزبور است در حاجت خلايق به آن مثل تعيين قدر زكات و مانند آن و اين قسم به كسى واگذاشته نشده چنانچه گفته در سوره قيامت «ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ»۱ و در سوره آل عمران «بِمَا كُنتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتَـبَ وَبِمَا كُنتُمْ تَدْرُسُونَ»۲ . دوم : بيان غير مزبور است و غير محتاج إليه و اين قسم واگذاشته شده به اختيار رسول و ائمه عليهم السلام ؛ چنانچه گذشت در حديث سيم باب هجدهم كه : ذلك إليّ ؛ إن شئتُ أخبرتهم ، وإن شئت لم اُخبرهم ، ۳ و در حديث سيوم باب بيستم : بإسناده عن الوشّاء ، قال : سألت الرضا عليه السلام ، فقلت : جعلت فداك «فَسْـ?لُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ»۴ فقال : نحن أهل الذكر ، ونحن المسؤلون ، ونحن السائلون. قال : نعم ، قلت : حقّا علينا أن نسالكم؟ قال : نعم. قلت : حقّا عليكم أن تجيبونا؟ قال : لا ذلك إلينا ؛ إن شئنا فعلنا ، وإن شئنا لم نفعل ؛ أما تسمع قول اللّه تبارك وتعالى : «هَـذَا عَطَـآؤُنَا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسَابٍ»۵ . ۶
تقسيم سيوم : اين كه مستعمل فيه الفاظ قرآن دو قسم است ؛ اوّل : آنچه صريح است و اين به كسى واگذاشته نشده ، بلكه علم آن را اللّه تعالى خود به ذهن هر كس انداخته. دوم : آنچه ظاهر است و علم به آن موقوف است بر احاطه به جميع قرائن و علم به انتفاء قرائن صارفه و اين قسم عِلم مخصوص رسول و ائمه است و حكم در اين قسم به ايشان واگذاشته شده ؛ به اين معنى كه كسى از رعيّت را جايز
1.سوره قيامت ، آيه ۱۹.
2.سوره آل عمران ، آيه ۷۹.
3.الكافي ، ج ۱ ، ص ۲۰۷ ، ح ۳.
4.سوره نحل ، آيه ۴۳ ؛ سوره انبياء ، آيه ۷.
5.سوره ص ، آيه ۳۹.
6.الكافي ، ج ۱ ، ص ۲۱۰ ، ح ۳ ؛ تأويل الآيات ، ص ۲۵۹ ؛ وسائل الشيعة ، ج ۲۷ ، ص ۶۴ ، ح ۳۳۲۱۰.
