قرشت ـ گفته كه :
الاقتحاش : التفتيش ، يقال : «لأقتحشنّه ، فلأنظرنّ أسَخِيٌّ هو أم لا؟» وهذا أحد ما جاء على الافتعال متعدّيا و هو نادر. ^۱ انتهى.
و رَحِم ـ به فتح راء و كسر حاء ـ عضوى است كه نطفه مرد و زن در آن جمع مى شود و فرزند از آنها در آن متكوِّن مى گردد و در اين لفظ ، سكون حاء با فتح و كسر راء و كسر حاء و راء نيز نقل شده [است] .
و بالجمله چون مآل همه احتمالات يكى است ، ترجمه آن بنا بر احد احتمالات ـ واللّه يعلم ـ اين است كه : «خداى عزّوجل مى داند حمل هر زنى را كه آنچه در بار دارد مذكَّر است يا مؤنَّث ، و حَسَن است يا قبيح ، و سعيد است يا شقى ، و مى داند كم شدن و زياد شدن رحم ها را ، و هر چيزى از ارزاق و آجال و امثال آنها نزد حكيم متعال مقدارى و حدّى دارد كه تجاوز از آن نمى كند» .
و اِسناد كم و زياد به رحم مبنى است بر مَجاز از قبيل توصيف «محل» به صفت «حال» به يكى از چند احتمال :
اوّل اين كه : كمى آن است كه بچه قبل از نه ماه متولد شود و بماند ، مانند حضرت امام حسين عليه السلام كه بعد از شش ماه متولد شد . و زياد آن است كه تولدش قدرى بعد از نه ماه شود .
و دوم اين كه : كمى عبارت است از نقصان اعضا و زيادتى عبارت است از اضافه بودن آنها ؛ مثل اين كه يك دست نداشته باشد ، يا شش انگشت مخلوق گردد / 49 / .
سيوم : علىّ بن ابراهيم در تفسير اين آيت گفته :
«وَ مَا تَغِيضُ» أي ما تسقط مِن قبل التَّمام ، و «وَ مَا تَزْدَادُ» يعني على تسعة أشهر ، كلّما رأت المرأة من حيض في أيّام حملها زاد ذلك على حملها. ^۲
حاصل معنى اين كه : «كم بودن رحم عبارت است از اين كه فرزندى پيش از نه ماه سقط شود و بميرد ، و زيادى ، آن است كه از نُه ماه بگذرد و ـ امام عليه السلام فرمود كه : ـ هرگاه