قوله : وأن يرجعني من حضرتكم خير مرجع
«أن» با مابعد خود به تأويل مصدر ، منصوب و معطوف است بر «المرجع» يا بر «سعيه» و بنا بر آن ، مقتضاى ظاهر اين بود كه «أن يرجعه» به ضمير غايب باشد ، پس عدل از آن به ضمير متكلم مبنى است بر التفات . و «يرجعني» از باب ضرب در اين جا متعدى است و گاهى لازم نيز مستعمل مى شود ؛ چنانچه در ذيل «رجعتي بحوائجي» گذشت و نسخه «يُرجعني» از باب إفعال مبنى بر آن است پس مجرّدِ متعدى و باب إفعال به يك معنى است . و «حضرت» در اصل مصدر است به معنى حضور و در اين جا مستعمل شده به معنى جاى حضور مزور . «خيرَ مرجع» مفعول مطلق نوعى «يرجعني» است ، پس اگر «يرجعني» از باب ضرب باشد ، مَرجِع ـ بفتح ميم و كسر جيم ـ مصدر ميمى آن است و اگر «يرجعني» از باب إفعال باشد ، مُرجَع ـ به ضمّ ميم و فتح جيم ـ مصدر ميمى آن است ، و المآل واحد .
قوله : إلى جناب ممرَع
جناب شخص ـ به فتح جيم ـ مكانى است كه نزديك به مكان آن شخص باشد ، پس حضرت است و اين هر دو كلمه در مقام تعظيم مستعمل مى شوند ؛ چنانچه مى گويند : «به حضرت فلان يا به جناب او عرض مطلب شد» و «جنابٍ» در بعض نسخ منوَّن و بنا بر آن ممرَع ـ به فتح راء قرشت ـ اسم مفعول و يا اسم مكان باب إفعال ۱ و صفت آن است به معنى بسيار سرسبز و خرم ، و در بعض نسخ ديگر «جنابِ» بى تنوين و مضاف است به ممرِع ـ به كسر راء قرشت ـ به معنى كسى كه آباد كننده مكانى باشد . ۲
قوله : ودعة ومهل إلى حين الأجل
«دعة» ـ به فتح دال ابجد ـ مصدر باب حسن است به اسقاط واو فاء الفعل و اثبات تاء مصدرى عوض آن به معنى آرام خاطر از راه رفاه حال و فراغ بال ؛ صاحب مجمع
1.در حاشيه آمده است : چون اسم زمان و مكان در ثلاثى و رباعى مزيد فيه اسم مفعول آنها است ، لذا اين دو احتمال را شارح [ذكر كرده است]. لمحرّرها الحقير صاحبه مهدي عماد.
2.ر. ك : العين ، ج ۲ ، ص ۱۴۰ ؛ لسان العرب ، ج ۸ ، ص ۳۳۴ ؛ مجمع البحرين ، ج ۴ ، ص ۳۹۱ (مرع).
