از این‌جا «ابن خالد» در سند زیاده شده است.۱ فرضیه دوم نیز آن است که با توجه به خط الرسم بدون نقطه نسخه‌های اولیه، قرابت نگارشی «خالد» و «ثابت» باعث بروز تصحیف نام پدر راوی شده باشد. به هر حال، علت هر آنچه باشد، به نظر میرسد چنین اشتباهی صورت پذیرفته است.
جمع‌بندی
در این مقاله ابتدا به بررسی شخصیت «ابو خالد واسطی» و «ابن ابی المقدام» پرداختیم. سپس بر این اساس، یک ابهام جدی را در باره حدیثی منسوب به ابو خالد واسطی مطرح کرده و نشان دادیم به احتمال زیاد در سند این خبر، بین «عمرو بن خالد» و «عمرو بن ثابت» خلط شده است و بنا بر قراینی که ارائه شد، راوی این خبر ظاهراً «عمرو بن ثابت» یا همان «ابن ابی‌المقدام» است که هر چند از پدری بتری بوده، اما مطابق با شرح احوال و مدلول اخباری که از او نقل شده، به جریان امامیه تعلق داشته است. از او چند خبر دیگر نیز در موضوع دوازده امام نقل شده که محتوای خبر ابن عباس نیز در همان راستا قابل ارزیابی است.
کتابنامه
_ الإحتجاج علی اهل اللجاج، احمد بن علی طبرسی، مشهد: مرتضی، 1403ق.
_ الإختصاص، محمد بن محمد مفید، قم: مؤتمر شیخ المفید، 1413ق.
_ إختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، محمد بن حسن طوسی، نسخه درایة النور.
_ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، محمد بن محمد مفید، قم: مؤتمر شیخ المفید، 1413ق.
_ الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، محمد بن حسن طوسی، تهران: دار الکتب الاسلامیة. 1390ق.
_ الأصول الستة عشر، عباد بن یعقوب (ابوسعید عصفوری) و دیگران، قم: شبستری، 1363ش.
_ الأمالی (رأب الصدع)، احمد بن عیسی، نسخه مکتبه زیدیه.
1.. برای مطالعه بیشتر در بارۀ دلائل رخ‌داد این قبیل موارد و همچنین، در بارۀ فرض دوم (تصحیف)، ر.ک: مدخل «تصحیف و تحریف» در دانشنامه جهان اسلام از سید محمد جواد شبیری زنجانی.
