جریان فکری زراره با جریان فکری هشام بن حکم در بحث استطاعت به خوبی نمایان‌گر این مخالفت است.

«هشام بن حَکَم» از اصحاب امام صادق علیه السلام و امام موسی کاظم علیه السلام است و مباحثه‌های زیادی در اصول و دیگر مسائل با مخالفین داشته است.^۱ کتابی با عنوان «الاستطاعة» برای او معرفی شده است.^۲

از جمله پیروان مکتب هشام بن حکم _ که در این ‌باره دست ‌به ‌قلم برده‌اند _ عبارت‌اند از: «فضل بن شاذان نیشابوری»، «یونس بن عبدالرحمن» و «محمد بن الخلیل معروف به سكاك» که متکلمانی برجسته و از اصحاب «هشام بن حكم» بودند و کتاب‌هایی با عنوان «الاستطاعة» از همه آنها گزارش‌شده است.^۳

از دیدگاه جریان هشام بن حکم، افزون بر دو عنصر سلامتی و داشتن زاد و توشه، توفیق نیز شرط معنایافتن استطاعت است و توفیق را خداوند ضمن عمل می‏دهد و استطاعت هم در لحظه عمل به همراه اذن و اراده الهی حاصل می‏شود.

از اندیشه‌های دیگر زراره _ که مورد نقد اصحاب «هشام بن حکم» قرار گرفت _ رأی‌گرایی وی بود. جناح آل اعین (زراره) و پس از او «عبد الله بن بکیر»، به عمل به‌گونه‌ای از رأی شناخته‌شده بودند تا آن‌جا که رأی‌گرایی زراره از سوی رجال مکتب هشام بن حکم _ که خود به شیوه‌های اجتهادی گرایش داشته‌اند _ به‌نقد گرفته ‌شده است.^۴ روایاتی دال بر رأی‌گرایی زراره نیستند؛ به عنوان نمونه، در روایتی راوی در باره حکم مسأله‏ای از زراره سؤال می‏کند. هنگامی که وی پاسخ می‏دهد، راوی دوباره پرسش می‏کند: آیا این حکم را بر اساس رأی خود می‏دهی؟ زراره در پاسخ می‏گوید:

۰.أ لیس رب رأی خیر من أثر؟^۵

با طرح این مقدمات و شناخت جریان‌هایی که در میان امامیه در باره موضوع کلامی استطاعت وجود داشت، پژوهش نشان می‏دهد در روایاتی که زرارة بن اعین مورد لعن قرارگرفته است. موضوع روایات مربوط به بحث استطاعت است^۶ و دیدگاه وی به