استطاعتِ قبل از فعل یکی از مهم‌ترین عوامل تمایز فکری جریان زراره از دیگر جریانهای امامی بوده که موجب شد در محافل امامی و غیر امامی به صورت وسیع هدف جریان‌سازی قرار گیرد.
این نوشتار بر آن نیست که مذهب و جریانی را تأیید یا رد نماید، بلکه هدف آن آشنایی با جریانهای کلامی و تأثیر جریان‌ها در جرح راویان است. همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، جریان فکری زرارة بن اعین در تقابل با جریان هشام بن حکم بوده است و در موضوعات مختلف کلامی از جمله استطاعت و رأی‌گرایی مورد نقد گروه مقابل بودند. لذا این احتمال _ که بیشتر گزارش‌های جرح «زراره» از سوی جریان طرفدار هشام بن حکم نقل شده باشد _ منتفی نیست.
در نمودار شماره (۱) و (۲) نشان داده شده است که از تعداد سی روایتی که در آنها زراره مورد جرح قرار گرفته است، تعداد پانزده روایت به حلقه مشترک محمد بن عیسی عبیدی میرسد. اشتراک جمیع اخبار قادحه به محمد بن عیسی قرینهای بر انحراف وی از زراره است. کشی او را منتسب به جریان هشام بن حکم معرفی کرده است؛۱ اضافه بر این که محمد بن عیسی تضعیف شده است.۲
1.. رجال الکشی، ص۵۳۸.
2.. ر.ک: الفهرست، ص۴۰۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۱۱۳ - ۱۱۵؛ التحریر الطاووسی، ص۲۴۰؛ همان، ج۲۰، ص۱۱۹.
