فرموده‏اند، ذکر شده است. این خطبه فقط در منابع شیعی آمده است. به نظر می‏‏رسد با توجه به ویژگی‏های یک خطبه کامل،^۱ بخشی از یک خطبه کامل پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است و آن را دیلمی در اعلام الدین این گونه ذکر کرده است:

۰.«عن عیسی بن عسر، عن معاویة، قال: سمعت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: الدُّنیا دَارُ بَلاءٍ وَ مُنزِلُ بُلغَةٍ وَ عَناء قَد نُزِعُت عَنهَا نُفُوسُ السُّعَداءِ وَ انتَزَعَت بِالکَرَّةِ مِن أَیدی الاَشقِیاءِ...؛^۲

۰.دنیا خانه گرفتاری و منزلگاه رنج و سختی است، ارواح سعادتمندان از این جهان کنده شده است، و دست تیره‌بختان از این خانه به اکراه قطع شده است …

نمایه موضوعات خطبه

• مذمت دنیا و اشاره به عاقبت کسانی که به آن دل می‏‏بندند و کسانی که از آن روی گردانند: (الدُّنیا دَارُ بَلاءٍ وَ مُنزِلُ بُلغَةٍ)،

• معرفی خوشبخت‏ترین و گرفتارترین آدمی که در این دنیا زندگی می‏‏کند: (فَاَسعَدُ النَّاسِ بِها اَرغَبُهُم عَنها وَ اَشغَلُهُم بِهَا أَرغَبُهُم فیها)،

• ترغیب به رعایت تقوا: (طوُبی لِعَبدٍ اتَّقی فیهَا رَبَّهِ)،

• توصیه به توبه و بازگشت به سوی خدا قبل از مرگ: (قَدَّمَ تَوبَتَهُ وَ غَلَبَ شَهوَتَهُ، مِن قبل اَن تُلقیهُ الدُّنیا اِلَی الاخِرَةِ)،

• اشاره به معاد، روز قیامت و دائمی بودن پاداش و یا عذاب اخروی: (ثُمّ ینشَرُ فَیحَشر اِمّا اِلَی الجَنَّةِ یدوُمُ نَعیمُها اَو اِلَی النَّار لاینفَدُ عَذابُهَا).

خطبه سیزدهم (عیدقربان)

این‏خطبه نیز فقط در مصادر اهل‏سنت آمده است و مانند بیشتر خطبه‏های به جای مانده از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، کامل نیست و فقط جملاتی از آن _ که در باره احکام قربانی و موارد نهی یا کراهت آن است _ باقی مانده است و شاهدی دال بر خطبه بودن آن به جز جمله «قام فینا رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم» وجود ندارد و فقط به دلیل این که احکام قربانی در آن ذکرشده است، ما آن را جزء خطبه‏های عید قربان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‏‏آوریم. البته به زمان دقیق ایراد خطبه در هیچ ‏کدام از مصادر اشاره نشده است و راوی ‏این گونه آورده است که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم میان