اهل‏سنت خطبه‏های حضرت است. در طول تاریخ، محدثان نیز از این بخش از کلام پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم غافل نبوده و به جمع‏آوری خطبه‏های حضرت پرداخته‏اند. از میان خطبه‏های نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، خطبه‏های جمعه و عیدین، از آن جهت که در این خطبه‏ها، خطیب مسائل و دغدغه‏ها‏‏ی دینی و اجتماعی را به مسلمانان گوشزد می‏کند، اهمیت بیشتری پیدا می‏کند. بنا بر این، تحلیل خطبه‏های پیامبر می‏تواند دغدغه‏ها‏‏ و اولویت‏ها‏‏ی دینی و اجتماعی آن روز جامعه اسلامی را نشان دهد؛ ضمن این كه خطبه‏های پیامبر بخشی از سنت ایشان به شمار می‏رود. البته به لحاظ اهمیت خطبه‌ها مسلمانان اهتمام جدی نسبت به جمع‏آوری آنها داشته‏اند.^۱

گزارش اجمالی از خطبه‌ها

از میان خطبه‏های پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم تعداد چهارده خطبه، متشکل از ده ‏خطبه جمعه و چهار خطبه عیدین، جمع‏آوری گردیده است که این تعداد با توجه به مدت زمان حیات مبارک پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بسیار اندک بوده و عواملی هم‌چون نقل شفاهی حدیث، نقل به معنا، تقطیع حدیث و وجود جنگ‏ها و مسافرت‏هایی که به اقتضای شرایط دوره رسالت ایشان پیش می‏‏آمده، موجب تقلیل خطبه‏ها گردیده است. از سوی دیگر، به دلیل فراهم بودن شرایط و مقدمات لازم، همه خطبه‏های جمعه و عیدین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در شهر مدینه ایراد شده است. هم‏چنین، تعداد یازده خطبه تنها در منابع اهل‏سنت، دو خطبه تنها در منابع شیعی و یک خطبه نیز هم در منابع اهل‏سنت و هم در منابع شیعی نقل شده است. زمان صدور خطبه‏ها نیز به جز خطبه اول _ که در اولین سال هجرت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم ایراد شده است _ نامشخص است؛ ضمن این که به جز خطبه اول _ که به صورت کامل در منابع ذکر شده است _ دیگر خطبه‏ها ناقص بوده و در برخی موارد، فقط یک جمله از آنها باقی مانده است.

جدول شماره1: بررسی وضعیت خطبه‏ها