از توصیف وجود کششهای ظاهری در دنیا، گرایش (أمل) به آن را موجب فریب خوردن میدانند:
۰.یَا أَیُّهَا النَّاسُ! إِنَّ الدُّنْیَا حُلْوَةٌ خَضِرَةٌ تَفْتِنُ النَّاسَ بِالشَّهَوَاتِ وَ تُزَیِّنُ لَهُمْ بِعَاجِلِهَا وَ ایْمُ اللَّهِ إِنَّهَا لَتَغُرُّ مَنْ املهَا.۱
از سوی دیگر، یکی از توصیف کنندههای «زهد»، «قصر الأمل» است:
۰.الزُّهْدُ فِی الدُّنْیَا قَصْرُ امل.۲
و در عین حال، در تفسیر زهد به موضوع دلبستگی اشاره شده است:
۰.قُلْتُ: یَا جَبْرَئِیلُ! فَمَا تَفْسِیرُ الزُّهْدِ؟ قَالَ: الزَّاهِدُ یُحِبُّ مَنْ یُحِبُّ خَالِقُهُ.۳
شاهد این برداشت، روایت منقول از حضرت علی علیه السلام است که به وجود رابطه بین رغبت و طول امل و بین زهد و قصر امل اشاره شده است:
۰.وَ مَنْ یَرْغَبْ فِی الدُّنْیَا فَطَالَ فِیهَا املهُ أَعْمی اللَّهُ قَلْبَهُ عَلی قَدْرِ رَغْبَتِهِ فِیهَا، وَ مَنْ زَهِدَ فِیهَا فَقَصَّرَ فِیهَا املهُ أَعْطَاهُ اللَّهُ عِلْماً بِغَیْرِ تَعَلُّمٍ.۴
با توجه به این روایت، به نظر میرسد در مفهوم زهد، نوعی بیرغبتی اشراب شده است و وقتی روایت میفرماید:
۰.الزُّهْدُ فِی الدُّنْیَا قَصْرُ امل.
کوتاهی امل ملازم با کوتاه کردن رغبتها خواهد بود. بنا بر این، امل را باید از جمله مؤلفههای هیجانی _ انگیزشی تلقی نمود که البته بر ابعاد شناختی و رفتاری افراد نیز اثر میگذارد.
ب. در مفهوم امل، زمان آینده گنجانده شده است. در نامه حضرت علی علیه السلام رابطه زمان آینده و أمانی به خوبی نشان داده شده است:
۰.وَ لَا تَقُلْ غَداً أَوْ بَعْدَ غَدٍ فَإِنَّمَا هَلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکَ بِإِقَامَتِهِمْ عَلی الْأَمَانِیِ.۵
و در روایت دیگر از آن حضرت به خاصیت آیندهپذیری «أمل» اشاره شده است: