شناختی‌اش، «میل خوشایندِ» برانگیخته شده را مورد بررسی قرار می‌دهد. حال در صورتی که عقل، میل مذکور را در مسیر «هدف متعالی» انسان (کمال الهی) تشخیص دهد، شرایط «بسط» و گسترش آن را فراهم می‌سازد (نگاه کنید به شکل2).
شکل2: مدل عمل‌کرد روانی سازه امل بر اساس منابع اسلامی
2. قصر امل: اگر قوه عقل، میل خوشایند آینده محور را در «تعارض» با هدف متعالی بیابد، در این حالت، سیستم روانی فرد مکانیزم‌های تعدیلِ میل مذکور را به راه انداخته و به «قصر امل» روی می‌آورد و عملاً میلِ فعال شده با شدت سابق گسترش نخواهد یافت، بلکه تعدیل خواهد شد.
3. طول امل: از آن‌جا که نمی‌توان ادعا نمود که در یک فرد، فقط سیستم روی‌کردی با محوریت عقل در حال فعالیت بوده و جهل نقشی را ایفا نمی‌کند. از این رو، نباید از نقش جهل غافل گردید. ممکن است با تبیین ذیل سیستم اجتنابی شروع به فعالیت نماید.
قبلاً گفته شد اولین بُعدی که جهل آن را مختل می‌سازد، جنبه شناختی عقل است. از این رو، با مختل شدن این جنبه، فرد از واقعیات غافل شده و شروع به افراط کشاندن میل بر انگیخته شده نموده و در عمل، در دام «طول امل» گرفتار می‌گردد. البته در همین زمینه ممکن است فرد در سیستم روی‌کردی، با وجود درک تعارضِ امل برانگیخته شده با هدف
