متعالی (با تبیینی که در بحث تبدیل پذیری اشاره شد)، در مقابلِ جلوه‌گری امل، تاب نیاورده و توان مهارگری خود را از دست داده و به ‌جای فعال کردن مکانیزم‌های قصرالامل، دچار غفلت از واقعیت‌های بیرونی شده و در نتیجه به چرخه اجتنابی «طول امل» وارد شود.

همان‌طور که پیدا است، برای مصون ماندن از پیامدهای طول الأمل، افراد به سمت «قصر الأمل» سوق داده می‌شوند که تبیین مکانیزم‌های آن نیازمند بحث مجزایی است.

نتیجه

موضوع «آرزوها» در روان‌شناسی در قلمروهای شخصیت، اجتماعی، بالینی، روان‌درمانی، و روان‌شناسی مثبت در زمینه‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، بیشترِ این مطالعات مربوط به رابطه این متغیر با دیگر متغیرهای روان‌شناختی بوده و تبیین‌های اندکی در تحلیل ماهیت «آرزو» انجام شده است.

تحقیق حاضر در سه حیطه تبیین مفهومی امل (لغوی، قرآنی، و روایی)، تبیین روان‌شناختی امل، و تبیین مدل عمل‌کرد روانی امل به بررسی و تحلیل سازه مذکور بر اساس منابع اسلامی پرداخته است.

یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که امل، ابتداءً یک ماهیت خنثی داشته که ملاک‌های مختلف، آن را به دو منظر روی‌کردی (نیکو) و اجتنابی (نکوهیده) تقسیم خواهد نمود. جهل، ملاک اجتناب از امل است که «مختل شدن درک دنیای واقعی» اصلی‌ترین پیامد امل در این منظر است و عقل ملاک روی‌کرد به امل بوده که تعدیل، مدیریت، و یا جهت‌دهی این میل در پیمودن یک هدف متعالی، اصلی‌ترین کارکرد آن خواهد بود.

حال، با توجه به مجهز بودن سیستم روانی افراد به دو خرده سیستم روی‌کردی (در صورت فعال بودن عقل) و خرده سیستم اجتنابی (در صورت فعال بودن جهل)، می‌توان به یک مدل فرضی دست یافت که تبیین کننده نحوه عمل‌کرد سازه امل ‌باشد. ویژگی‌هایی این مدل عبارت است از: قطعیت وجود رغبت، دوگانگی عمل‌کرد امل، مهارگری شناختی و عاطفی امیال، و تبدیل پذیری عمل‌کرد روی‌کردی به اجتنابی.

بر اساس مدل مذکور، پس از فعال شدن یک میل خوشایند نسبت به آینده، بسته به این که کدام خرده سیستم فعال باشد؛ خروجی این سیستم مشتمل بر سه برونداد بسط امل، قصر امل، و طول امل خواهد بود.

دو برونداد اول، حاصل فعالیتِ خرده سیستم روی‌کردی است که در مورد اول، میلِ