ثانیاً تا جایی که بررسی شد، پیشینه‌ای برای این پژوهش وجود ندارد و در لا به ‌لای کتاب‌های مختلف و از جمله شرح حدیث‌ها تنها در چند سطر، به آن اشاره‌هایی شده است.

اصطلاح «تنزیل و تأویل» گویی بر اساس همین‌گونه روایت‌ها، پدید آمده است. تنزیل از ریشه نزول، به معنای فرود آمدن از بالا به پایین است.^۱ راغب اصفهانی (م502ق) بر آن است که تنزیل برای فرود آوردن تدریجی و در طول زمان استعمال می‌شود.^۲ اما این، همه واقعیت در باره تنزیل نیست؛ چه این که تنزیل معنای اصطلاحی دارد و در اصطلاح، در «تطابق مفاد الفاظ با واقعیت معنای آنها»، به کار رفته است؛ یعنی منظورِ الفاظ و عبارت‌ها، دقیقاً همانی است که از ظاهر آنها به دست می‌آید. در روایت آمده است:

۰.ظَهْرُهُ تَنْزِیلُهُ‏ وَ بَطْنُهُ تَأْوِیلُه؛^۳

۰.ظاهرِ آن تنزیلش و باطنِ آن تأویل آن است.

سیوطی (849 - 911ق) محکم را آموزه‌هایی معنا کرده که از ظاهر قرآن بر می‌آید و تأویلی ندارند. و در ادامه، افزوده که تنزیل در برابر تأویل به کار رفته و منظور، معنایی غیر از ظاهر آیه نیست.^۴ سخن سیوطی، مفاد روایتی با این مضمون است:

۰.الّذی تأویله فی تنزیله لا یحتاج فی تأویله الی أکثر من التنزیل؛^۵

۰.تأویل آن در تنزیل آن است و برای تأویل نیازی به بیش از ظاهرش نیست.

آیاتی در قرآن وجود دارد که مفادشان همان ظاهر الفاظشان است؛ مانند آیه حکم وضو گرفتن برای نماز،^۶ شستن صورت و دست‌ها و مسح کردن سر و پاها پیش از نماز. آیه‌هایی هم وجود دارند که چنین نیستند؛ مانند آیه «إِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ»^۷ که تنزیل آن، خواست خداوند سرمنشأ گمراهی است؛ حال آن ‌که برای منظور آیه، یک مفسر حداقل سه احتمال ذکر کرده است: کسانی که از حق منحرف شوند، خدا آنها را هدایت نمی‌کند. یا گمراهان را به راه بهشت هدایت نمی‌کند. منظور گمراه کردن از حق نیست؛ چرا که این کار، سفیهانه