کشمکش‌ها، چه عملیات‌هایی که منجر به جنگ‌ و خون‌ریزی شد، و چه آنها که در مرحله مقدماتی ماند، اثر بزرگی در نهادینه شدن قرآن و دعوت پیامبر صلی الله علیه و اله بر جا گذاشت و دعوت ایشان در میان توده‌های مردم رسمی و پذیرفته شد. تشبیه جنگ امام علی برای تأویل به جنگ‌های رسول خدا صلی الله علیه و اله برای تنزیل، نشان می‌دهد که آن جنگ با هدف محقق ساختن حقیقت وحی و قرآن بوده است.

دو. جنگ با ناشایستگان

در الارشاد جمله‌هایی از رسول خدا صلی الله علیه و اله نقل شده و در آن آمده که جنگ علی علیه السلام پس از پیامبر صلی الله علیه و اله، زمانی است که سنّت پیامبر صلی الله علیه و اله رها شده و کتاب خدا تحریف گردیده و ناشایستگان در باره دین خدا سخن می‌گویند. در ادامه این خبر آمده است:

۰.علی علیه السلام با آنان برای احیای دین خداوند عزیزو جلیل می‌جنگد.^۱

بخش‌های این نقل، از ترک سنّت رسول خدا صلی الله علیه و آله، و کنار گذاشتنش و تحریف کتاب خدا و بدعت در دین، و این که افرادی فاقد صلاحیت، وارد حوزه تفسیر دین شده‌اند، سخن گفته شده است. و تصریح شده که علی برای احیای دین خدا می‌جنگد. بند پایانی حدیث، گویی توضیح همان بند آغازین است و به روشنی گفته شده که جنگ برای احیای ارزش‌های ایمانی و اسلامی و به تعبیری، عینیت دقیق بخشیدن به آموزه‌ها و جلوگیری از تفسیر و تأویل‌های نادرست و یا ایستادن در برابر آن است.

سه. شمشیر علیه اهل بغی و تأویل

روایتی در کتاب الکافی در باره اقسام شمشیر آمده و گفته شده است:

۰.وأما السیف المکفوف فسیف علی أهل البغی والتأویل قال الله عز وجل: «وَ إِنْ طائِفَتانِ‏ مِنَ الْمُؤْمِنینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَی الْأُخْری‏ فَقاتِلُوا الَّتی‏ تَبْغی‏ حَتَّی تَفی‏ءَ إِلی‏ أَمْرِ اللَّه‏».

تعبیر «علی» در «علی أهل البغی و التأویل» به معنای «علیه» است و سراسر با معنای مورد نظر هم‌خوانی دارد. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی هم تعبیر «فإنّه سیف علی أهل البغی و التأویل‏»^۲ آمده است که حاوی همین نکته است. شمشیری که بر ضد اهل بغی و تأویل