مقایسه آیه کریمه با متن روایت روشن می‌کند که آن‌چه با لفظ آیه مورد اشاره قرار گرفته است، در واقع بخشی از آیه کامل است و نه کل آیه. توجه به مفاد آیه شریفه، این مسأله را روشن می‌سازد؛ زیرا بخش دوم آیه با مضمون غضب الهی و عذاب بزرگ نمی‌تواند در وصف صحابی گرانقدر رسول خدا صلی الله علیه و اله، عمار یاسر و یارانش باشد؛ در حالی که طبق فرموده امام صادق علیه السلام، «آیه» در باره ایشان نازل شده است. برای جمع این دو مسأله، چاره‌ای نیست جز آن که بپذیریم در این‌جا، واژه مورد بحث در معنایی غیر از معنای آیه کامل قرآن استعمال شده است:
۰.الْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و اله: مَنْ حَکَمَ فِی الدِّرْهَمَیْنِ بِحُکْمِ جَوْرٍ. ثُمَّ أَجْبَرَ عَلَیْهِ کَانَ مِنْ أَهْلِ هَذِهِ الْآیَةِ: «وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْکافِرُونَ».۱ قُلْتُ: فَکَیْفَ یُجْبِرُ عَلَیْهِ؟ قَالَ: یَکُونُ لَهُ سَوْطٌ وَ سِجْنٌ، فَیَحْکُمُ عَلَیْهِ. فَإِنْ رَضِیَ بِحُکُومَتِهِ، وَ إِلَّا ضَرَبَهُ بِسَوْطِهِ وَ حَبَسَهُ فِی سِجْنِهِ.۲
در این روایت _ که بیان مصداقی از «قضاوت بر خلاف آن‌چه خدا نازل فرموده» است _ تنها بر عبارت پایانی آیه 44 سوره مبارکه مائده لفظ «آیه» اطلاق شده است:
۰.عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ الْحَجَّالِ، عَنْ ثَعْلَبَةَ، عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ وَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولَان: إِنَّ اللَّهَ _ عَزَّ وَ جَلَّ _ فَوَّضَ إِلی نَبِیِّهِ صلی الله علیه و اله أَمْرَ خَلْقِهِ لِیَنْظُرَ کَیْفَ طَاعَتُهُمْ. ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ: «ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا».۳
در این روایت، زراره از عبارت «ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا» _ که بخشی از آیه 7 سوره حشر است _ با عنوان «الآیة» یاد کرده است:
۰.عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ، عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْوَصِیَّةِ لِلْوَارِثِ، فَقَالَ: تَجُوزُ، قَالَ: ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ: «إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ»؛۴
۰.محمد بن مسلم نقل کرده است که از ابوجعفر، امام باقر علیه السلام، در باره وصیت کردن برای وارثان سؤال کردم. ایشان فرمود: جایز است. سپس این آیه را تلاوت فرمود: «إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ».
1.. سوره مائده، آیه ۴۴.
2.. تهذیب الأحکام، ج۶، ص۲۲۱.
3.. الکافی، ج۱، ص۲۶۶.
4.. همان، ج۷، ص۱۰.
