کاربرد واژه «آیه» در روایات شیعه با توجه به صحیحه هشام بن سالم - صفحه 107

بودن قرآن است.

6 - 2. بررسی سندی روایت

در سلسله سند حدیث، نام محمد بن یحیی، احمد بن محمد، علی بن الحکم و هشام بن سالم وجود دارد. نظر محققان دانش رجال در باره این افراد، به طور خلاصه چنین است:

6 - 2 - 1. ابوجعفر محمد بن یحیی عطار قمی شیخ شیعیان در زمان خودش ثقه، عین۱ و کثیر الحدیث۲ بوده است.

6 - 2 - 2. احمد بن محمد بن عیسی ثقه۳ و از اصحاب امام رضا علیه السلام۴ بوده است.

6 - 2 - 3. علی بن حکم بن زبیر کوفی ثقه و جلیل القدر۵ و از اصحاب امام جواد علیه السلام۶ بوده است.

6 - 2 - 4. هشام بن سالم جوالیقی ثقه ثقه۷ و از اصحاب امام صادق علیه السلام و امام کاظم علیه السلام۸ بوده است.

به این ترتیب، مشخص می‌شود حدیث از نظر سندی «صحیح» است؛ چرا که رجالیان با تعابیر مختلف، افراد سلسله سند را توثیق نموده‌اند.

6 - 3. بررسی محتوای روایت

این روایت، بیان می‌دارد قرآنی که فرشته وحی الهی، جبرئیل امین علیه السلام بر قلب مبارک پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله آورده است، هفت یا هفده هزار آیه است. اگر متن صحیح روایت «سبعة آلاف آیة» باشد، همان گونه که میرزا ابوالحسن شعرانی دانسته است۹_ مشکل اصلی دلالت روایت برطرف می‌شود؛ زیرا دلالت دارد که قرآن حدود هفت هزار آیه دارد و چون امام علیه السلام در مقام بیان عدد دقیق نبوده است، می‌توان هفت هزار را تقریب بالای اعداد بین 6204 تا 6236 _ که تعداد آیات قرآن طبق شمارش‌های مختلف است _ دانست. اما اگر متن صحیح

1.. رجال النجاشی، ص۳۵۳.

2.. همان‌جا؛ رجال الطوسی، ص۴۳۹.

3.. همان، ص۳۵۱.

4.. الفهرست، ص۶۰؛ رجال الطوسی، ص۳۷۳ و ۳۸۳؛ رجال البرقی، ص۵۹.

5.. الفهرست، ص۲۶۳.

6.. معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۸۱.

7.. الفهرست، ص۴۹۲.

8.. اختیار معرفة الرجال، ص۲۸۳ - ۲۸۴.

9.. شرح الکافی (الأصول و الروضه)، ج۱۱، ص۸۷.

صفحه از 111