سبکشناسی دعای مکارم الاخلاق
زهرا قاسم پیوندی۱
سید محمد رضا ابن الرسول۲
محمد خاقانی۳
چکیده
در معارف شیعی، دعا یکی از مهمترین متون شناخته شده است؛ چرا که پیونددهندهای پویا بین خالق و مخلوق به شمار میآید و یکی از والاترین نمونههای نیایش، صحیفه سجادیه است. این دعاها محصول شرایط بعد از قیام عاشورا است. شرایط آن عصر به گونهای بود که امام سجاد علیه السلام روش دیگری برای انتقال آموزههای خود پیش گیرد و دست به آفرینش هنری والایی بزند.
این که امام سجاد علیه السلام به منظور درک بهتر و تأثیر بیشتر این آموزهها در ذهن مخاطب و مهمتر از آن، ماندگار شدن این معارف در طول تاریخ چه روشی را در پیش گرفت، از جمله مسائلی است که این مقاله در پی آن است.
بررسی سبکشناسی دعای «مکارم الاخلاق»، به عنوان نمونهای از این کتاب شریف، ما را به لایههای پنهان و تأثیرگذار این سخن رهنمون میسازد. دقت در آواها و موسیقی به کار رفته در بندهای این دعا، گزینش اسلوبهای نحوی و صرفی متناسب با غرض و هدف گوینده، مانند افعل تفضیل _ که نشان دهنده کمال خواهی است _ از امتیازات این دعا است. امام علیه السلام در محور جانشینی، دست به گزینش مفاهیم و واژههایی زده که با محتوا هماهنگی کامل دارد؛ به طوری که جایگزین کردن واژهای دیگر امکان پذیر نیست. مهمترین ویژگی سبکی این دعا تکرار است که در قالب تکرار الفاظ، معانی و
1.. دانشجوی دکترای رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان.
2.دانشیار رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان.
3.. استاد رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان.