ب. آرایه‌های بدیعی
هم‌آوایی و موسیقی درونی در متن، گاه زاییده سجع‌ها و جناس‌ها است که به نوبه خود در آهنگین کردن متن، اثر گذارند.۱
هم‌آوایی گاهی به صورت سجع متوازی، مانند: «إِلَیَّ، عَلَیَّ/ أَصْلَحْتَهَا، حَسَّنْتَهَا، أَتْمَمْتَهَا / خَاصَمَنِی، عَانَدَنِی، كَایَدَنِی/ الصَّالِحِینَ،الْمُتَّقِینَ/ الرَّشَادِ، الْعِبَادِ، الْمَعَادِ/ وُسْعِی، وُجْدِی/ وَفَدْتُ، قَصَدْتُ/ أَزْكَی، أَرْضَی/ ْمُثْلَی، أَحْیَا/ السَّدَادِ، الرَّشَادِ، الْعِبَادِ، الْمَعَادِ/ حَزِنْتُ، حُرِمْتُ، كَرِثْتُ/ ذَرَاكَ، رِضَاكَ/ لِأَهْدَاهَا، لِأَزْكَاهَا، لِأَرْضَاهَا/ الْكِفَایَةِ، الْوِلَایَةِ، الْهِدَایَةِ/السَّعَةِ، الدَّعَةِ/ كَدّاً، رَدّاً، ضِدّاً، نِدّاً/ السَّرَفِ، التَّلَفِ/اكْتِسَابِ، احْتِسَابٍ/ أَطْلُبُ، أَرْهَبُ/ عِبَادَةٍ، زَهَادَةٍ/ أَجَلِی،أَمَلِی، سُبُلِی، عَمَلِی/ الْغَفْلَةِ، الْمُهْلَةِ، سَهْلَةً/ قَبْلَهُ، بَعْدَهُ/ رِزْقِكَ، خَلْقِكَ» و گاهی به صورت مطرف در این دعا دیده می‌شود؛ مانند: «النَّظَرِ، الْكِبْر / ظَلَمَنِی، خَاصَمَنِی/ عَانَدَنِی، كَایَدَنِی، اضْطَهَدَنِی، تَوَعَّدَنِی، سَدَّدَنِی، أَرْشَدَنِی / الطَّاعَةِ، الْجَمَاعَةِ/ الْبِدَعِ، الْمُخْتَرَعِ/ اضْطُرِرْتُ، افْتَقَرْتُ/وَفَدْتُ، قَصَدْتُ/ اشْتَقْتُ، وَثِقْتُ/ الِاقْتِصَادِ، السَّدَادِ، الرَّشَادِ، الْعِبَادِ، الْمَعَادِ، الْمِرْصَاد / الْعَافِیَةِ، الْجِدَةِ/ الرَّشَادِ، الْعِبَادِ، الْمَعَادِ، الْإِرْشَاد/ ذَرَاكَ، رِضَاكَ/الْكِفَایَةِ، الْوِلَایَةِ، الْهِدَایَةِ/ السَّعَةِ، الدَّعَةِ/ الِاكْتِسَابِ، احْتِسَابٍ/ الطَّلَبِ، الْمَكْسَبِ/ الْیَسَارِ، الْإِقْتَارِ / اسْتِعْمَالٍ، إِجْمَالٍ».
جناس _ که شباهت دو کلمه در ادا و تفاوت آنها در معنا را شامل می‌شود -۲ نیز در ایجاد یک فضای آهنگین و زیبا و ایجاد هماهنگی آوایی بین عبارت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند؛ جناس‌هایی مانند: «السَّعَةِ، الدَّعَةِ/ كَدّاً، رَدّاً،/ ضِدّاً، نِدّاً/ اكْتِسَابِ، احْتِسَابٍ/ التَّمَنِّی، التَّظَنِّی/ أَجَلِی، أَمَلِی» که از نوع جناس لاحق است و جناس لفظی که در دو واژه «أَمَلِی، عَمَلِی» دیده می‌شود. دو جناس مردوف و اشتقاق هم در «الرَّشَادِ، الْإِرْشَاد» وجود دارد.
3. موسیقی پنهان
تضاد معنایی در ایجاد هماهنگی و موسیقی پنهان، مؤثر است. این موسیقی به طور مستقیم قابل درک نیست، بلکه پس از تأمل و ایجاد ارتباط تضاد بین واژه‌ها در درون درک
1.. سبک‌شناسی، ص۱۵۳؛ موسیقی در شعر اجتماعی حافظ ابراهیم، ص۳۱.
2.. جواهر البلاغة، ص۳۴۳.
