وَ لَا أُظْلَمَنَّ وَ أَنْتَ مُطِیقٌ لِلدَّفْعِ عَنِّی.^۱

ایشان با آوردن فعل مجهول «لَا أُظْلَمَنَّ»، ضمن این که هماهنگی بین این فعل و افعال بعد از آن را _ که فاعل آنها متکلم وحده است _ حفظ کرده، از بیان فاعل، یعنی حاکمان ظالم و خلفای اموی که به خاندان پیامبر ظلم و ستم کردند، احتراز کرده است. امام با عدم بیان نام فاعلان، از سخت بودن شرایط و اوضاع خود و در تنگنا قرار داشتن خود و خانواده‌اش سخن به میان آورده است. به خاطر همین خفقان و محدودیت‌ها و فشارهایی که بر این خانواده روا می‌شد، ایشان دست به دعا بر می‌دارد و می‌گوید:

۰.أَنْتَ مُنْتَجَعِی إِنْ حُرِمْتُ.^۲

در این جا باز به محدودیت‌ها و فشارهایی اشاره می‌کند که به ایشان وارد شده و می‌گوید:

۰.در آن هنگام که محروم می‌شوم، تنها امیدم تویی.

هم‌چنین، مجهول آوردن فعل، موسیقی موجود میان واژه‌ها را حفظ کرده و سجع بین کلمات «حَزِنْتُ، حُرِمْتُ، كَرِثْتُ» باقی می‌ماند.

جمله‌های امام علیه السلام، متناسب با اسلوب دعا، بیشتر به صورت انشایی است؛ زیرا این گونه جمله‌ها حالات تضرع و التماس و نیاز شدید انسان را به خدا بیان می‌کند؛ هر چند که جمله‌های خبری هم، خبری محض نیست.^۳ جمله‌های انشایی در دعای مکارم الاخلاق شامل یک‌صد و چهل و سه جمله می‌شود و بیشترین تعداد آن، مربوط به فعل‌های امر با نود و نه نمونه می‌شود. سی و یک اسلوب ندا و سیزده فعل نهی نیز از جمله‌های انشایی به شمار می‌آیند.

روی سخن امام سجاد علیه السلام، در افعال امر و نهی، خطاب به خداوند است. پس طبیعی است که معنای آن متناسب با مقتضای حال تغییر یافته و معنای دعایی به خود بگیرد.^۴ کثرت فعل‌های امر و نهی در کنار فعل‌های مضارع نشان دهنده نگاه امام به آینده و تأثیر دعا در سرنوشت انسان است.