سبک‌شناسی دعای مکارم الاخلاق - صفحه 17

جمله دوم، به تبعیت جمله قبل حذف شده است.

گاهی واژه حذف شده، حرف است و گاهی اسم؛ مانند:

۰.وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی بَسْطِ الْعَدْلِ... وَ تَرْکِ التَّعْییرِ، وَ الْإِفْضَالِ عَلَی غَیرِ الْمُسْتَحِقِّ.۱

در این جا حرف «فی» و واژه «ترک» در عبارت آخرحذف شده است. گاهی حذف به صورت حذف فعل و تضمین معنا و اشاره به آن با آوردن حرف اضافه اختصاصی آن فعل صورت می‌پذیرد؛ مانند:

۰.أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِكَ.۲

این امر باعث ایجاز و اشاره به معنای دو فعل است. در این جا «أَوْسِعْ»، با حرف اضافه «فِی» متعدی شده است و متضمن معنای «بارک» است؛ یعنی روزی مرا پر برکت کن.۳ در بعضی از جملات نیز موصوف حذف شده است؛ مثلاً آن جا که حضرت زین العابدین علیه السلام می‌فرماید:

۰.وَفِّقْنِی لِلَّتِی هِیَ أَزْكَی.۴

در این عبارت، موصوف «أَزْكَی» حذف شده و در واقع بوده است: «وفقنی للحالة أو الخصلة أو السیرة التی هی أزکی الحالات أو الخصال أو السیر». عدم بیان موصوف و حذف آن دلیلی است بر بزرگی و فخامت موصوف که با بیان آن، این برداشت میسر نبود و این حذف بلیغ‌تر و زیباتر است. هم‌چنین، حذف حرف در واژه‌هایی مانند: «أَجْرِ، لَا تَدَعْ، أَبْقِ، صُنْ، مُصَلٍّ» دیده می‌شود.

لایه معنایی

لایه معنایی سطحی موازی با سطوح گذشته است که با ویژگی‌های آوایی و ساخت‌های جانشینی و همنشینی ارتباط پیدا می‌کند. این سطح به بررسی رابطه میان لفظ و معنا، و ساختار کلمه و مفهوم آن می‌پردازد تا ارزش سبک‌شناسی پدیده‌ها را نمایان سازد.

دلالت‌های معنایی از دو دیدگاهِ دلالت‌های ساده یا لغوی و دلالت‌های پیچیده یا

1.. همان، ۱۳۵.

2.. همان، ۱۳۳.

3.. ریاض السالکین، ج۳، ص۳۱۱.

4.. صحیفة سجادیه، ص۱۳۶: و به روشی که پاکیزه ترین روش‌ها است، توفیقم ده.

صفحه از 26