می‌شود. واقع شدن این جمله در بندهای مختلف دعا به عنوان اصلی‌ترین عامل برای ایجاد تغییر در محتوا و آهنگ دعا به شمار می‌آید؛ ضمن این که روح استجابت را به درون مخاطب می‌دمد؛ چنان که همراه کردن دعا با صلوات، یکی از سنت‌هایی است که از قول و عمل اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده است و استجابت قطعی را به همراه دارد.۱
از میان واژه‌ها، کلمه «اللَّهُمَّ» _ که سی بار تکرار شده _ بالاترین بسامد واژگانی را به خود اختصاص داده است. این واژه هماهنگی بیشتری نسبت به سایر اسلوب‌های خطاب با مضمون و روح نیایش را دارد و می‌توان علتش را در آواهای موجود در آن جست و جو کرد. واج‌های «لام» و«میم» _ که به آواهای شبه مصوت معروف‌اند _ دارای بعضی از ویژگی‌های مصوت‌ها هستند که بارزترین آنها شنیده شدن از دور دست است.۲ هم‌چنین، تشدید و مصوت «آ» هم دارای چنین خصوصیت و ویژگی هستند. گوینده چون به ضعف و ناتوانی خویش در مقابل خداوندگارش می‌نگرد و فاصله زیادی را احساس می‌کند، سر به سوی آسمان بلند کرده و ندای«اللهم» سر می‌دهد.
ویژگی یاد شده در باره مصوت‌های بلند، در کنار کشش و میزان مدتی که برای تلفظ این آوا لازم است و تقریباً دو برابر صامت‌ها و مصوت‌های کوتاه به طول می‌انجامد،۳ این آوا را متناسب با مقام دعا و نیایش قرار داده است؛ به طوری که در این دعا مصوت بلند «آ» با سیصد بار تکرار و «ای» با 182 بار تکرار، بیش از مصوت‌ها و صامت‌های دیگر به چشم می‌خورند. ویژگی این حروف با مقام دعا و نیایش، سازگارتر است؛ زیرا کثرت حروف مدی باعث می‌شود که جملات به کندی و با تأخیر تلفظ گردد و مدت زمان بیشتری صرف شود. این، با حال کسی که مشغول نیایش است و با محبوب خویش صحبت می‌کند، متناسب است؛ زیرا برای چنین فردی دلپذیرتر آن است که صحبتش طولانی گردد؛ ضمن این که آرامشی که در این مصوت‌ها هست، در مصوت‌های کوتاه وجود ندارد و «آ» توجه به ملکوت را القا می‌کند و «ای» توجه به خود را که هر دو در نیایش ضرورت دارد.
از مهم‌ترین ویژگی‌های آوایی، هماهنگی بین آوا و معنای آن است؛ زیرا میان ذهن و زبان
1.. هرگاه از خدا حاجتی می‌خواهی، اول صلوات بر پیامبر بفرست و آن گاه حاجت خود را از خدا بخواه؛ زیرا خداوند تبارکت و تعالی بزرگوارتر از این است که کسی دو حاجت از او بخواهد و یکی را برآورد و دیگری را برنیاورد (وسائل الشیعة، ش۱۱۳۸).
2.. آواشناسی زبان عربی، ص۲۷.
3.. موسیقی در شعر حافظ ابراهیم، ص۳۳.
