و مؤلفان به نقل از آثار یکدیگر در کتابهای خود، آن را گزارش کرده باشند. نظر به احتمال اهمیتتراشی برای موضوع عشره مبشره با استناد به تکرار و تعدد نقلهای آن، ضروری بود که نویسنده به این بحث توجه نشان میداد و با دقت بیشتری در باره آمار آن داوری مینمود؛ مگر این که یازیگی ادعا کند مراد وی از سه گونه، اشاره به تفاوتهای متنی بوده است، نه صدور متعدد آن از رسول خدا علیهم السلام.
3. اسناد روایت
ناقل اصلی روایت عشره مبشره، عبد الرحمن بن عوف و سعید بن زید نوفلی، دو تن از صحابه هستند که با اسناد متفاوتی از ایشان گزارش شده است. یازیگی در مقایسه اسناد آن دو مینویسد:
۰.ترمذی، آشکارا گفته است که روایت عبد الرحمن بن عوف از روایت سعید بن زید از وثوق کمتری برخوردار است.۱ محب الدین طبری نیز ادعا کرده است که بخاری آن را از نقل سعید بن زید، ضعیفتر دانسته است؛۲ در حالی که «مزّی»۳ و«ون سینک»۴ یادآور نشدهاند که در صحیح البخاری، حدیثی در باره «عشره» وجود ندارد. در هر صورت، روایت عبد الرحمن بن عوف از عشره مبشره تا بیش از قرن نهم باقی نمانده است و نقلهای منسوب به سعید بن زید بن نوفلی از این حدیث بیشتر شهرت یافته است. از همین رو، روایات وی در این مقاله بیشترین شایستگی توجه را خواهد داشت.۵
هر چند نویسنده دقت خوبی را در این ارزیابی نشان داده است، لکن در بررسی دیدگاه وی باید به نکات ذیل توجه داشت:
یک) علت ضعف روایت عبدالرحمن در هیچ کدام از ادله وی تبیین نشده است.
دو) بر پایه اسناد موجود، نقل حدیث از خود عبد الرحمن بن عوف در جوامع حدیثی ثابت نشده و این روایت از پسرش حمید بن عبد الرحمن بن عوف نقل شده است و ترمذی نیز این نکته را یاد آور شده است که حدیث حمید بن عبد الرحمن بن عوف از سعید بن زید
1.. سنن الترمذی، ج۵، ص۳۱۱ - ۳۱۲.
2.. الریاض النضرة فی مناقب العشرة، ج۱، ص۳۰ - ۳۱.
3.. تقریب تحفة الاشراف بمعرفة الاطراف، ج۱، ص۳۵۹ - ۳۶۰ و ج۲، ص۲۳۸ - ۲۴۰.
4..' A. J. Wensinck ' Hand book of early muhammedan tradition.
5.. Yazigi Maya, Hadiht al - ashara or The Political Uses of a Tradition, P ۱۶۰